patologia33

■ :_sZy się z około dwu milionów do około sześciuset tysięcy). Uwarun-f ine chorobą ograniczenie rezerwy czynnościowej pewnego narządu lub k-Hdu można wykryć w okresie utajenia po zastosowaniu odpowiednich

Czynnościowych prób obciążeniowych.

^C Gdv rozwijające się zaburzenia zaczynają przeważać nad możliwościami ich kompensacji, pojawiają się pierwsze objawy choroby zwane zwiastunami (objawami prodromalnymi; gr. prodromos, zwiastun). Są to na ogół obja-v nieswoiste, tj. występujące w przebiegu licznych chorób; należą one do kategorii objawów zarówno subiektywnych (np. złe samopoczucie, uczucie zmęczenia), jak i obiektywnych (np. stan podgorączkowy czy gorączka, przyspieszenie tętna). Do objawów nieswoistych należy zaliczyć zespół odczynu stresowego, który może pojawić się już z początkiem choroby.

W miarę rozwoju choroby pojawiają się objawy tzw. swoiste, tj. właściwe dla określonej choroby; wtedy zazwyczaj można postawić prawidłowe rozpoznanie. Objawy swoiste rzadko pojawiają się już w okresie prodromalnym (przytaczanym tu zwykle przykładem są tzw. plamki Koplika* w przebiegu odry).

Po okresie narastania objawów (łac. stadium incrementi) i okresie zwiastunów następuje okres pełnego rozwoju choroby (łac. stadium manifestatio-nis), gdy w pełni wykształcają się jej typowe objawy. Okres największego nasilenia choroby określa się mianem szczytu (łac. stadium acmes - okres szczytowy). Jeżeli przebieg choroby zmierza ku wyzdrowieniu, to wchodzi ona w okres ustępowania objawów (łac. stadium decrementi). Ustępowanie choroby może przebiegać łagodnie i stopniowo (łac. per łysin; lysis - rozpuszczenie, uwolnienie) lub nagle w toku tzw. przełomu (łac. per crisin; cri-sis - przełom), gdy nasilenie objawów w bardzo krótkim czasie zmniejsza się w stopniu decydującym.

W przebiegu ostrej choroby zakaźnej nagły przełom, któremu towarzyszy spadek temperatury ciała (zachodzący przede wszystkim dzięki potom oraz wydatnemu rozszerzeniu naczyń skórnych) może być przyczyną ostrej niewydolności krążenia.

Przebieg choroby może być ostry (łac. morbus acutus), o nagłym początku, znacznym nasileniu objawów i na ogół niezbyt długim czasie trwania. Choroba może też przebiegać przewlekle (łac. morbus chronicus), gdy początek jest raczej powolny, czas trwania długi a nasilenie objawów wzrasta w miarę czasu trwania choroby, która może prowadzić do wyniszczenia ustroju. Choroba podostra (łac. morbus subacutus ) jest postacią pośrednią. Podział chorób według ścisłego kryterium ich trwania nie zawsze jest przydatny; na ogół uważa się, że choroba ostra nie trwa dłużej niż 3-4 tygodnie.

Henn. Koplik

(1858-1927). pediatra pracujący w Nowym Jorku.

91