144 3. Poifloaua ifnr«4M
łączonych nic przekracza 6 mm. lub jeżeli suma grubości i rzęch części łączonych nie przekracza 9 mm.
Norma PN-74M-69782 określa sposób przygotowania próbek i sposób przeprowadzenia próby statycznej ścinania zgrzein punktowych z blach stalowych, jak też złączy z metali lekkich i kolorowych. Próbę ścinania należy przeprowadzić na trzech próbkach pobranych z badanego złącza, a wartość siły niszczącej zgrzeinę przelicza się jako średnią arytmetyczną dla badanych próbek, czyli F*u “ F/n. Wartość tej siły może być mniejsza o 10% od minimalnej siły niszczącej dla odpowiedniej klasy jakości zgrzeiny wg PN-74/M-69020 zamieszczonej w tabl. 3.7.
Próbę ścinania zgrzein wykonuje się jak statyczną próbę rozciągania przy prędkości nie większej niż 4 mm min do osiągnięcia granicy plastyczności, a powyżej granicy plastyczności prędkość rozciągania powinna być nie większa niż 20 mm.min.
Zasady wykonywania próbnych złączy zgrzewanych precyzuje norma PN--86 M-69707. Złącze kontrolne winno być zgrzewane równocześnie z konstrukcją łub wykonywane oddzielnie z zachowaniem tych samych warunków technologicznych, jak przy wykonywaniu danej konstrukcji. Złącze kontrolne może być również wydęte z wykonanej konstrukcji. Wycinki na takie złącza winny być pobrane z materiału, którego gatunek jest potwierdzony atestem hutniczym, z zaznaczeniem kierunku walcowania i tak, by kierunek szwu był równoległy do kierunku walcowania. W celu określenia przydatnośri wykonanego złącza do dalszych badań, należy wstępnie przeprowadzić co najmniej oględziny zewnętrzne zgodnie z PN--85/M-69775. 7h\m próbne powinno być wykonane co najmniej w klasie wadliwości W3. Odcinki próbne do prób rozciągania, twardości, badań metalograficznych oraz do prób zginania należy pobierać w ten sposób, aby oś podłużna oddnka próbnego była prostopadła do podłużnej osi zgrzeiny (szwu), a zgrzeina znajdowała się w środku jego długośd. Próbę rozciągania określa PN-88/M-69710, próbę udamośd — PN-88/M-69733, próbę twardości — PN-64/M-69751, próbę zginania — PN--88 M-69720. Próbę twardości wykonuje się na złączach zgrzewanych o grubości większą od 2 mm; stosowana ona bywa w celu ustalenia twardości złącza w zgrzeinie, w strefach wpływu ciepła oraz w materiale rodzimym. Pomiar twardości odbywa się sposobem Brinetla (PN-78/H-04350), sposobem Rockweila (PN-78/H-04355) lub sposobem Vjckersa (PN-78/H-04360).
Złącza zgrzewane liniowo na zakładkę ze stali węglowych podlegają kontroli zgodnie z BN-74/1904-06, podobnie jak złącza zgrzewane punktowo. Dodatkowo przeprowadza się dla zbiorników próbę szczelności szwu za pomocą próby wodnej; dopuzcza uę badanie szczelności zbiorników otwartych innymi sposobami, np. strumieniem sprężonego powietrza lub naftą. Badania zbiorników ciśnieniowych powyżej 0.07 MPa nadciśnienia należy przeprowadzać zgodnie z przepisami Urzędu Dozoru Technicznego.
Badania metalograficzne polegają na obserwacji makroslruktury i mikrostruktury zgrzein na próbkach, a celem ich jest wykazanie zgodności z wymaganiami dotyczącymi wymiarów z normą BN-73/4IOI-OI.
Bibliografia
I. Boretli Ł, Bofuckk W . Jastrzębski S Prztkiady ubhntń komun*** Wwra"
1979.
Ł Bródka J.. Lubiński M. Lekkie konstrukcje stalowe. Warszawa Arkady 197$
3. Culoioikoa P.L. Tołełnaja t roltkonsja elektrosHirka tegwmych nalrj • *+a*— Mofck*a Maiinottroaue 1974.
4. Dziubiński J., Kimpcl A. Projektowanie i obliczanie konstrukcji zgrjr»**i<ń Górnu* ^ yd pifaactaukt Gliwickiej 1912.
5. Gokun V.B. TechnologiĆeskle otnoty konnnurovanm malm Mosfc\a Mwoi 1943 6- Hcrdcn G. Schwrist unJ Schnridtrrhnologir Berlin Vcrti|r Technik 1969
7. Julty E.A. O związku między wytnymaloicią a wymiarami złącza zgrzewmef fmmkttmi# frmfąd Spawalnictwa 8 (1959).
8. MichaUki R. Zgrzewanie oporowe. Poradnik WNT. Warszawa; WNT 1970
9. MichaUki R.. Kamiński Z. Zgrzewanie tarciowe. Warszawa: WNT 1975
10. Motzyńlki W. Wykład elementów moj.-»n. ca. 1 Wamawa PWT 1955.
II. Neuman A. Schwtissteehnisches Handbueh. Berlin: YccUg Tcchmk 1943
12. Neuman A., Bób mer H. Ole Punkuchweisnrrbindung hei dynanusche* Beanspruchtmg md Mm Berechnung. Schweisstcchnik 11(1938).
13. Nicraan G. Maschmenelememe, Band I. Berlin-Haddbcrg • New York Spnnper 1975.
14. Nikolaew G A. Sromie konstrukcji. Moskva: Maftftz 1962.
15. Kimpcl A.. Dziubiński J. Podstawy konstrukcji spawanych. Gliwice: \Vvd Politechniki GU»ukiq iuf I
16. Kudriavccv Ja.V„ Nnum2enkov Ja.E. Ustalast' svamych konstrukcji Moskva Malincnrocme 1976
17. Kurkin S.A. Prokktlrotwiie swsmych konstrukcji w maimastmmk. Motkva. Mabnostnacnc 1975.
18. Korewa W. Podstawy konstrukcji maszyn, i. L Wamawa: PWN 1974
19. Korcwa W.. Zygmunt K. Podstawy konstrukcji maszyn, cl ||. Wamawa WNT 1967
20. Osiński Z. Odkształcenia l naprężenia występujące przy spawaniu prętowych zetpołó* knwstrukcijmn^ Przegląd Spawalnictwa 7 (1959).
21. Osiński Z.. Bajon W., Szucki T. Porfirowy konstnAejl maszyn. Warszawa: PWN 1975 22 Pawlak E. Zgrzewanie ultradźwiękowe. Wamawa: WNT 1965.
23. Philips G.A. Zgrzewanie garbowe miękkiej stok nlskowęgtawej. Przegląd Spawalnictwa 6 tlOMB
24. Praca zbiorowa Poradnik warsztatowca mechanika. Warszawa: WNT 1981.
25. Praca zbiorowa Poradnik inżyniera — Spawalnictwo. Wamawa: WNT 1983.
26. Praca zbiorowa Zgrzewanie dyfuzyjne. Warszawa: WNT 1974.
27. Robakowski T. Projektowanie konstrukcji spawanych. Gliwice: Wvd SIMP 1980.
28. Schlottman D. Maschlnenclemcnte. Berlin: VEB Veriag Technik 1973
29. Skarbiński M., Skarbiński J. TechnologicznoW konstrukcji maszyn Warszawa: WNT 1942
30. Skoć A. Podstawy konstrukcji maszyn — połączenia. Gliwice Wyd Politechniki Gtiwkftęj '0M
31. Surowiak W. Nowe konstrukcje I metody obliczeń r Jemen hi* maszyn. Wamawa WNT 1%'
32. Surowiak W., Chudzyński S. Tworzywa sztuczne w budowie maszyn Warszawa WN1 1971
33. Śledziewski E. Konstrukcje spawane. Warszawa: PWT 1961.
PN-89/M-01I39 Rysunek techniczny maszynowy. Uproszczenia rysunkowe Połąowoi* rr rew urn PN-64/M-6975I Próba Iwardofci złącz spawanych i zgrzewanych PN-74/M-69020 Spawalnictwo. Klasynkacja jakoki zgrzein punktowych PN-74/M-69021 Wytyczne projektowania, wykonania I kontroli iłącry zgrzewanych punktowo PN-74/M-69782 Próba statyczna fcfoanii zgrzein punktowych
10— PalWtsU wSgiiiinuai