PICT6114

•te

•te

0.3.2. Przeprowadzenie badań właściwych

Do badań zasadniczych przystąpić należy rychło po zakończeniu ba dań pilotażowych. Same badania powinny przebiegać również sprawnie i trwać możliwie najkrócej. Trzeba bowiem pamiętać o dynamice p_rze obrażeń społecznych. Zadaniem naszym jest z pomocą narzędzi badaw czych zarejestrować pewien stan umiejscowiony w czasie i przestrzeni To wymaga prowadzenia badań w czasie, w którym nie nastąpią wy. darzenia, mogące mieć wpływ na badane przez nas układy społeczne Np. badanie opinii na temat systemu szkolnego w momencie wydania ustawy o szkole podstawowej ośmioletniej odbiera badaniom walor obiektyw-ności i porównywalności. Jakiekolwiek badania np. wśród nauczycieli w czasie, gdy ulegają zmianie ich uposażenia, są ryzykowne z punktu widzenia obiektywności uzyskiwanych danych. Można sformułować na tej podstawie zasadę nakazującą przeprowadzenie badań określonego zjawi-ska, zagadnienia lub grupy w takim czasie, w którym nie zaistnieją fakty mogące mieć wpływ na badanie wielkości, zależności lub cechy. Reguła ta nie ma zastosowania do badań eksperymentalnych, opierających swoje założenia na takich właśnie okolicznościach, które pozwalają rejestrować np. określony stan opinii publicznej przed wprowadzeniem upatrzonej zmiennej i po jej wprowadzeniu. Do śledzenia zmian i przeobrażeń pod wpływem określonych, celowych bodźców lub nie znanych bodźców służą tzw. badania panelowe, czyli powtarzane.

Z powyższych przykładów wynika, że badania powinny być przeprowadzone szybko, aby wyniki nie uległy zniekształceniu. Innym czynnikiem. który należy wziąć pod uwagę to wybór stosownego czasu na przeprowadzenie badań. Badający powinien się starać, by okoliczności badań nic były niczym zakłócone, aby były możliwie najbardziej codzienne, aby nic prowadzić wywiadów np. w momencie, gdy uwagę respondenta zaprzątają jakieś inne ważne zdarzenia. Tak więc nietrafne jest prowadzenie badań wśród uczniów klasy maturalnej tuż przed maturą na temat ich planów życiowych; nakłanianie respondentów do wypowiedzi w czasie wyświetlania atrakcyjnego odcinka cyklu filmów w telewizji; badanie funkcjonowania młodzieżowego domu kultury w czasie rozpoczynania nowego roku działalności lub w momencie szczególnej mobilizacji do wielkich imprez. Jednym słowem, badania stać się powinny głównym punktem zainteresowania badanej grupy lub respondenta.

ę_orawą następną, która powinna być brana pod uwagę jako ważna dla JZtoóności wyników, jest liczba osób przeprowadzających badania.

•¹¹ tuacji obszernych badań, których jedna osoba nie jest w stanic wy-" ^ _należy dobrać ekipę ankieterów, którzy badania będą prowadzić. sM^ży w takim przypadku pamiętać, że prowadzący badania jest również zególnego rodzaju narzędziem badawczym. Jego umiejętność nawiązania kontaktów, odbioru wypowiedzi respondenta, sposób rejestrowa-^zr _danych to podstawy o kapitalnym znaczeniu dla rzetelności danych "I prawdopodobieństwa popełnienia błędów. Wybraną ekipę ankieterów cechować winna jednolitość pod względem wszystkich istotnych tu cech. Idealną grupą badawczą z punktu widzenia przynajmniej pewnych badań bvłabv grupa studentów jednego roku. a nawet jednego seminarium, zamieszkujących dom studencki. Mielibyśmy wówczas duże prawdopodobieństwo. że ekipa badawcza reprezentuje mniej więcej równy poziom intelektualny, posiada podobne rozumienie pojęć i w jednakowym stopniu potrafi posługiwać się aparaturą badawczą.

Tego rodzaju pewność nie zwalnia nas jednak od stałej kontroli nad przebiegiem badań oraz od interwencji w przypadku wadliwego operowania narzędziem badawczym czy też niewłaściwego rozumienia pojęć. Wszelako wcześniejsze wprowadzenie grupy w zagadnienia badawcze daje gwarancję uzyskania w miarę jednorodnych danych. Zależy to również od stopnia standaryzacji wywiadu lub ankiety. Im więcej pytań otwartych, tym większa możliwość dowolności ich wypełniania i interpretacji odpowiedzi respondenta. Podobnie w przypadku obserwacji istnieje groźba różnego interpretowania określonych zachowań i motywacji.

Aby się ustrzec od tych niebezpieczeństw, należy starannie dobierać ekipę badawczą, troszcząc się o jej jednolitość i przed rozpoczęciem badań wprowadzić w całość zagadnienia i udzielić szczegółowego instruktażu. W przypadku badań metodą obserwacji prowadzący badania powinni być zaopatrzeni w szczegółowe instrukcje i wytyczne na piśmie.

Instruktaż powinien obejmować również sprawy związane z nawiązywaniem kontaktów i pozyskiwaniem zaufania respondentów. Od umiejętnego nawiązywania kontaktu i zdobycia zaufania badanego zależy często uartośe uzyskanych danych. Niechęć do udzielania odpowiedzi lub nieufność wobec ankietera prowadzi najczęściej do udzielania wstrzemięź-odpowiedzi lub celowego przeinaczania faktów. A taka sytuacja Prcypadku badania np. zaniedbań wychowawczych w rodzinie może stać