Kompendium Wiedzy geografii
00

dziesiych XX wieku. Wyniki prowadzonych przez te szkołę badań dały początek jednemu z głównych kierunków w socjologii — ekologii społecznej. Powstał on w związku z silnie narastającym procesem urbanizacji, prowadzącym do rozpadu społeczności tradycyjnych, i procesami alienacji człowieka we współczesnym życiu społecznym (Patrz hasła: Społeczeństwo lokalne. Etniczna grupa. Mniejszość społeczna).

WYBORCZA GEOGRAFIA

Wchodzi ona w skład geografii społecznej, ściślej — geografii politycznej, i zajmuje się analizą organizacji wyborów do organów władzy oraz ich wyników.

Szczególnym przedmiotem jej zainteresowania jest badanie związków pomiędzy różnymi cechami społeczno-biologicz-nymi (demograficznymi) wyborców i środowiskiem, w którym zamieszkują, a podejmowanymi decyzjami wyborczymi oraz późniejszymi skutkami społeczno-przestrzennymi wyborów. Ważnym zagadnieniem badawczym jest także wpływ terytorialnej organizacji wyborów na ich wynik.

Organ pełnomocny, najczęściej parlament, określa jednostki terytorialne (obwody, okręgi, regiony itp.) oraz sposób przeprowadzenia wyborów. Na święcie stosowane są najczęściej dwa systemy wyboru władz przedstawicielskich — proporcjonalny i większościowy, przy czym w wielu krajach są praktykowane rozmaite kombinacje obu systemów.

Szczegółowym przedmiotem geografii wyborczej (elektoralnej) jest analiza:

—    terytorialnej delimitacji jednostek wyborczych;

—    struktury i tendencji występujących w podziałach wyborców oraz wyników uzyskanych przez poszczególne partie i kandydatów;

—    wyników wyborczych w zależności od różnych systemów liczenia głosów, ich zbierania, transportowania, opracowania informacji w nich zawartych oraz przechowywania kart wyborczych w określonych (przez prawo wyborcze) miejscach i przez upoważnione do lego organy;

—    wpływu warunków geograficznych i środowiska społeczno-kulturowego na zachowania elektoratu;

—    efektów (skutków) decyzji wyborczych na rządzenie i decyzje polityczne w danym rejonie wyborczym.

Wszystkie powyższe analizy przeprowadzane są głównie na podstawie oficjalnej statystyki wyborczej, badań socjologicznych przeprowadzanych przed, w trakcie i po wyborach, z wykorzystaniem różnych graficznych opracowań i map. Kartograficzne metody stanowią bardzo wartościowe narzędzie analiz i prognoz (patrz np. Sobczyński M., 2(K)0). Badania socjologiczne przeprowadza się zazwyczaj za pomocą ankiet i rozmów telefonicznych z grupami reprezentatywnymi dla określonej zbiorowości wyborców.

Istnieje bardzo ścisłe powiązanie pomiędzy geografią wyborczą i geografią, polityczną. Właściwie wielu autorów uważa, że geografia wyników wyborczych jest jednym z podstawowych składników geografii politycznej i geopolityki. Jednocześnie należy zaznaczyć, że istnieją uzasadnione opinie na temat powiązań geografii wyborczej przede wszystkim z socjologią i psychologią społeczną. Prawdą jest bowiem, że geografia ze swoimi metodami statystycznymi i kartograficznymi. przedstawiającymi obraz przestrzenny zachowań wyborczych. nic jest w stanie wyjaśnić samodzielnie tych zachowań i może to kompleksowo uczynić jedynie razem z wymienionymi wcześniej dyscyplinami nauki. (Patrz hasła: Geografia polityczna, Geopolityka, Opinia publiczna. Obywatelstwo).

ZAPLECZE (HINTERLAND)

Oznacza obszar peryferyjny w stosunku do jakiegoś centrum, którym zazwyczaj jest port lub wielkie miasto. Zasadniczo jest to strefa powiązana z centrum (portem), ciążąca do niego, uzależniona od jego funkcji i jednocześnie ułatwiająca mu funkcjonowanie — np. zaopatrując w siłę roboczą. W szerszym rozumieniu termin ten znajduje zastosowanie również w odniesieniu do całych państw. Można np. stwierdzić, że kontynentalna część Europy Zachodniej jest hintcrlandeni Holandii nie tylko z powodu aktywnego handlu