PICT6186

sposobu, w jaki piszący (mówiący) relacjonuje przebieg wydarzeń. Interesujące jest tu odkrywanie, czy badany postrzega swoje życie, czy też wydarzenie, w którym uczestniczył, jako tworzoną przez siebie konstrukcję. czy też bardziej skłonny jest przyznawać, iż to różne, niespodziewane okoliczności uczyniły je takimi, bądź traktuje swój los jako wypadkową nacisku systemu społecznego, w którym przyszło mu żyć 4. „Linia podstawowa” i ..linia recesywna” - są to kategorie umożliwiające strukturalne uporządkowanie wypowiedzi pod kątem kontynuowania przez autora głównego wątku wypowiedzi i odchodzenia od tego wątku: skupianie się przez niego na tym, co stanowi sedno wypowiedzi i jej element uzupełniający.

Przedstawiony powyżej pomysł na analizę tekstu dotyczy w największym stopniu autobiografii, oraz wywiadu narracyjnego. Pewne jego elementy (np. jednostki i całości oraz konstrukcje) mogą być wykorzystane także przy analizach innych tekstów.

Jeszcze inną propozycją opracowywania materiałów badawczych może być rozwijająca się matryca R. Padilli". Trzeba podkreślić, że jest to propozycja znajdująca dwojakie zastosowanie w badaniach jakościowych. Jest to z jednej strony pomysł na ukierunkowywanie działań badacza w trakcie gromadzenia danych jak i na opracowywanie zebranych materiałów.

Pierwszym krokiem, przy zastosowaniu matrycy jako sposobu analizy danych, jest określenie (które może być wnioskiem z dotychczasowego przebiegu badania) lub odczytanie (jeśli badacz opracowuje np. wywiad narracyjny) głównej, bądź głównych kategorii, które stanowić mogą podstawowe kierunki poszukiwań, lub odczytań przy analizie tekstu. Terminy te są punktem wyjścia dla stworzenia wstępnego typu konstrukcji teoretycznej będącej ukierunkowaniem dalszej eksploracji badawczej. Przykładowo badacz poszukuje odpowiedzi na pytanie, jakiego typu relacje zachodzą pomiędzy uczniami pracującymi w małych grupach? Podstawowymi kategoriami opisującymi te relacje mogą być: komunikaty słowne i zachowania. W miarę zgłębiania problemu matryca zaczyna się wypełniać pojęciami stanowiącymi rozwinięcie wyjściowych kategorii. Na przykład wyjściowa kategoria „zachowania”, będąca na początku jedynie pustą kolumną zostaje uszczegółowiona przez następujące terminy: gesty,

¹¹ Raymond V. Padilla, The unfolding nuurix: a icduiiąuc for qualitaiiw data auju isilion and antdysis, „Studics in Qualitative Melhodology". 1994. vol. 4.

-------JJJ

„Aa. działa”'⁰ >‘P-^{1 ,ak} P°.^ws'^ai^{e k}<’nstrukcja. która znajduje odzwier-_{ie w} późniejszym opisie badanego zjawiska

<_aiegońc opisu wyłaniają się jakby same podczas badania lub opracowania danych. Można wlozyC. ze jeśli w wypowiedziach badanych ^matycznie pojaw.a s,ę jaktś problem czy wątek. ,₀ znaczy, ze jesi ,o ładnienie znaczące dla nich i powinno sianowió elemem op.su rozwa-

'.Lo P^roblcnul' ^{S,aĆ Slę}.^{Wlęc on}° P°^win"° przedmiotem pogłębionej , iz.V ' skłon id badacza do czynienia bardziej usiruk.urszowanych ob-

tacji tego °^{bszaru z}i^{aw,ska lub /Avr}ócema baczniejszej uwagi na ten ' nekt zagadnienia w trakcie analizy tekstów je opisujących. Wątki główcie także i poboczne w niektórych przypadkach) stają się kategoriami Spełniającymi puste kolumny rozwijającej się matrycy.

" Może się zdarzyć, że kategorie, które badacz uznał za ważne i potrak-ował je jako podstawowe dla opisu badanego przez siebie zjawiska, dla badanych nie będą stanowiły znaczącego wymiaru opisywanej przez nich rzeczywistości. Wówczas kolumna matrycy, w której znajduje się zaplanowana przez badacza kategoria pozostanie pusta, bądź prawie pusta. W takim przypadku do opisania i zrozumienia zjawiska warto posłużyć się refleksyjną i spckulatywną analizą pośrednią" opartą na wnioskowaniu innych autorów¹ .    .    .

Może się zdarzyć także, że dopiero na pewnym etapie badania (np. po kilku obserwacjach, po przeanalizowaniu kilku wywiadów) okaże się. ze z zebranych materiałów wyłania sic bardzo ważna kategoria, której istnie-„ja wcześniej badacz nic dostrzegł, bądź wcześniej nie występowała tak wyraziście. Powinna ona zostać dołączona do kategorii podstawowych i opracowany już materiał powinien być rozpatrzony pod kątem tej kate-

^? Badacz zazwyczaj czyta zebrane przez siebie matenaływk^ie^e czegoś (np. jakiegoś postawionego sobie pyw"^    _wypowiedzi

wielokrotne czytanie tekstu, bowiem znajc i._rMnł»czvtanietek-zmienia odczytywanie pojedynczego fragmenty J^°_{neutyCŁneg0t in}ter-stu jest niezbędne, ponieważ krocząc drogą k

‘•'Tego typu analizy stosuje się w przypadku badania‘p^ramakodeinickiet precyzyjnemu oglądowi. Por. M. B. Ginsburg. K. ■ ¹ ■    317. Toruń 199*

przygotowania nauczycieli. ..Socjologia Wychowania . ^k Acta Univcrsiiatis Nicolai Copernici.