PICT6452

Wyst a nda ryzowane narzędzia obserwacyjne umożliwiają opracowanie i|„ ściowc uzyskanych informacji, a tym samym, posłużenie się, stosownymi <ip* potrzeb badawczych analizami statystycznymi.

Obserwacja niestandaryzowana charakteryzuje się brakiem okres 1oh_vh dyspozycji czy instrukcji ukierunkowującymi obserwację. Obserwator jedyni * w bardzo ogólnym zarysie wie, na jakie zagadnienia czy fakty ma zwracać u_Wa! gę. W ten sposób, może praktycznie odnotowy wać wszystko, co zwraca j_Ct,₀ uwagę, co go interesuje i zaciekawia, i co wydaje mu się godne zapamiętani bądź odnotowania. Obserwacja niestandaryzowana sprowadza się głównie dć sporządzenia w miarę dokładnego opisu obseiwowanych zjawisk, rzadziej zaś do wskazania na występujące zależności między obserwowanymi osobami a ich postawami czy zachowaniami. Swoboda i dowolność oparta na intuicji i subiektywności, utrudnia przeprowadzanie porównywania obserwowanych zjawisk czy sytuacji wychowawczych, z podobnymi sytuacjami zaobserwowanymi podczas innych obserwacji bądź na innych populacjach. Nic gwarantuje także, iź zebrane materiały są wiarygodne i w miarę wyczerpujące.

Obserwacja niestandaryzowana może być szczególnie przydatna w tzw. badaniach eksploracyjnych (poszukujących), przy rozpatrywaniu problemów mało znanych, jeszcze niezbadanych, np. w badaniach antropologicznych, etnograficznych, oraz takich, w których badacz zmierza do uzyskania odpowiedzi na pytanie: Jak jest". Jak się rzeczy mają ', bez przyjmowania jakichkolwiek wstępnych założeń czy hipotez. Są one przedmiotem krytyki. Zarzuca im się duży subiektywizm w dokonywanych spostrzeżeniach, opisach i interpretacjach zebranych z obserwacji materiałów.

2.4. Rejestrowanie danych z obserwacji

Prowadzenie obserwacji pozostaje w nierozerwalnym związku z rejestrowaniem danych obserwacyjnych, z dokonywaniem ich zapisu. Odwlekanie zapisu w czasie, pociąga za sobą. nic tylko trudności w przypomnieniu sobie obserwowanych zjawisk, ale także i ich zniekształcaniu lub zafałszowaniu. Najczęściej stosowaną formą rejc-su-.icji informacji są notatki sporządzone na kartkach papieru. Wydatną pomoc w gromadzeniu danych obserwacyjnych spełniają środki techniczne, którymi mogą być nun.: kamery filmowe, magnetowidy aparaty fotograficzne, taśmy magnetofonowe, vidco, jak i inne urządzenia i narzędzie pomiarowe.

Notowanie wyników spostrzeżeń może nastręczać więcej lub mniej kłopotów w zależności od rodzaju obserwacji. W niektórych przypadkach, kiedy tożsamość obserwatora i cci badań są znane osobom obserwowanym, notatki można sporządzać bez większych kłopotów itp. od razu na miejscu danego zdarzenia. Jednak ciągle notowanie w obecności członków obserwowanej grupy, może wpłynąć na tch zachowanie, lub ograniczyć możliwości obserwowania działalności danej gm-

ryyoncłku. gdy obserwacja jest ukryta i niekontrolowana, wówczas mogą ?>• '^VP^?c trudności w rejestrowaniu informacji z obserwacji. Chodzą głównie 0**^ zachować w pamięci jak najwięcej z tego, co się obserwowało po oto. *•* p_icrwszcj Okazji móc to zapisać lub sporządzić notatkę. Brak szczcgó-t^l1,3by nicowanego spisu spraw, które należy odnotować, stawia obserwatora ^ koniecznością ciągłego dokonywania wyboru, co zanotować, co zarcjcstro-r^{r/cd Kl} pominąć. Trudności w szybkim i bezpośrednim notowaniu danych ³ stwarza niebezpieczeństwo nidntencjonalncgo ich zniekształcenia, ^z0bSS'interpretacji. Im dłu/ej badacz musi czekać z zapisem obserwowanych ^lub . tvm większe jest prawdopodobieństwo zniekształceń i przekłamań w przv-^SpI3"\i’mn materiale i tym trudniej na odtworzenie tego, co się w rzeczywistości ?°^nM wwalo. Z badań na ten temat wynika, że różni obserwatorzy, nawet o po-^^walnym wykształceniu i przygotowaniu, obserwując te same zjawiska czy postrzegają je inaczej. Z tych powodów, warto, aby obserwator przygo-¹ irj] sobie pewien umowny sposób kodowania zapisu, aby minimalizować błędy 'v zaobserwowanych zjawiskach Przygotowana przez badacza karta, szczegółowo ' muiąca obserwowaną rzeczywistość, może to zadanie znacznie ułatwić i uwiary-crodnić. gdyż. nic wszystko, co sic spostrzegło, zostaje zachowane w pamięci ob

serwatora.    ,    ....

Zgromadzony podczas obserwacji materiał, w miarę jego narastania, wymaga także uporządkowania, aby w późniejszym okresie poddać go interpretacji i analizie. Porządkowanie danych, powinno być zgodne z przyświecającymi badaczowi celami, a także sformułowanymi problemami badawczymi. Bez uporządkowania danych, zebrane informacje mogą, nawet dla samego obserwatora być mało czytelne. Uporządkowany materiał stanowi podstawę do interpretacji. Powinna ona zmierzać do wyjaśnienia przyczyn występowania określonych zjawisk, wskazania na istniejące powiązania między różnymi zmiennymi i udzielenia odpowiedzi na postawione pytania badawcze W przypadku obserwacji uczniów w szkole, interpretacja może koncentrować się na wyjaśnieniu:

a)    przyczyn stosowania przemocy uczniów wobec uczniów;

b)    przyczyny izolowania niektórych uczniów w klasie;

o) stosunku uczniów wobec nauczycieli;

d)    przejawów współpracy między szkołą, rodziną i środowiskiem;

e)    trudności w organizowaniu kól zainteresowań w szkole;

0 relacji między uczniami wy wodzącymi się z różnych grup i środowisk społecznych.

Odpowiedzi na tak postawione pytania wymagają zgromadzenia dużej ilości danych i różnych faktów. Z tych względów, niektóre informacje powinny K^vć uzupełnione materiałami uzyskanymi innymi technikami. Może to być "ywiad, analiza wytworów działania czy analiza dokumentów. Informacje ^{zc ranc za} pomocą innych technik, uzupełniają dane obserwacyjne, pozwalane na dokonanie bardziej wszechstronnej interpretacji. Dokonując interpreta-

219