PICT6452

WyslamJ.iryzowanc narzędzia obserwacyjne umożliwiają opracowanie ilościowe uzyskanych informacji, a lyni samym, posłużenie się, stosownymi dla potrzeb badawczych analizami statystycznymi.

Obserwacja nicstnndnry/ownna charakteryzuje się brakiem określonych dyspozycji czy instrukcji ukierunkowującymi obserwację. Obserwator jedynie w bardzo ogólnym zarysie wic, na jakie zagadnienia czy fakty ma zwracać uwagę. W ten sposób, może praktycznie odnotowywać wszystko, co zwraca jego uwagę, co go interesuje i zaciekawia, i co wydaje mu się godne zapamiętania bądź odnotowania. Obserwacja niestandaryzowana sprowadza się głównie do sporządzenia w miarę dokładnego opisu obserwowanych zjawisk, rzadziej zaś, do wskazania na występujące zależności między obserwowanymi osobami a ich postawami czy zachowaniami. Swoboda i dowolność oparta na intuicji i subiektywności, utrudnia przeprowadzanie porównywania obserwowanych zjawisk czy sytuacji wychowawczych, z podobnymi sytuacjami zaobserwowanymi podczas innych obserwacji bądź na innych populacjach. Nic gwarantuje także. iż. zebrane materiały sq wiarygodne i w miarę wyczerpujące.

Obserwacja niestandaryzowana może być szczególnie przydatna w tzw. badaniach eksploracyjnych (poszukujących), przy rozpatrywaniu problemów mało znanych, jeszcze niezbadanych, np. w badaniach antropologicznych, etnograficznych, oraz takich, w których badacz zmierza do uzyskania odpowiedzi na pytanie: Jak jest”. Jak się rzeczy mają", bez przyjmowania jakichkolwiek wstępnych założeń czy hipotez. Są one przedmiotem krytyki. Zarzuca im się duży subiektywizm w dokonywanych spostrzeżeniach, opisach i intcq)rctacjach zebranych z obserwacji materiałów.

2.4. Rejestrowanie danych z obserwacji

Prowadzenie obserwacji pozostaje w nierozerwalnym związku z rejestrowaniem danych obserwacyjnych, z dokonywaniem iclr zapisu Odwlekanie zapisu w czasie, pociąga za sobą nic tylko trudności w przypomnieniu sobie obserwowanych zjawisk, ale także i ich zniekształcaniu lub zafałszowaniu. Najczęściej stosowaną formą rejestracji informacji są notatki sporządzone na kartkach papieru. Wydatną pomoc w gromadzeniu danych obserwacyjnych spełniają środki techniczne, którymi mogą być nun.: kamery filmowe, magnetowidy aparaty fotograficzne, taśmy magnetofonowe, vidco, jak i inne urządzenia i narzędzie jx)miarowc.

Notowanie wyników spostrzeżeń może nastręczać więcej lub mniej kłopotów w zalc/ności od rodzaju obserwacji. W niektórych przypadkach, kiedy tożsamość obserwatora i cci badań są znane osobom obserwowanym, notatki można sporządzać bez większych kłopotów itp. od razu na miejscu danego zdarzenia. Jednak ciągle notowanie w obecności członków obserwowanej grupy, może wpłynąć tui ich zachowanie, lub ograniczyć możliwości obserwowania działalności danej grupy W przypadku, gdy obserwacja jcsl ukryła i niekontrolowana, wówczas ntoga pojawiać się trudności w rejestrowaniu informacji z obserwacji. Chodzi głównie oto, te trzeba zachować w pamięci jak najwięcej z tego, co się obserwowało po to, aby przy pierwszej okazji móc to zapisać lub sporządzić notatkę. Brak szczegółowo opracowanego spisu spraw, które należy odnotować, stawia obserwatora pr/.cd koniecznością ciągłego dokonywania wyboru, co zanotować, co zarejestrować a co pominąć. Trudności w szybkim i bezpośrednim notowaniu danych zobscrwacji. stwarza niebezpieczeństwo nicintencjonalncgo ich zniekształcenia, lii złej interpretacji. Im dłużej badacz musi czekać z zapisem obserwowanych spraw, tym większe jest prawdopodobieństwo zniekształceń i przekłamań w przypominanym materiale i tym trudniej na odtworzenie tego, co się w rzeczywistości obserwowało. / badań na ten temat wynika, że różni obserwatorzy, nawet o porównywalnym wykształceniu i przygotowaniu, obserwując te same zjawiska czy zdarzenia, postrzegają je inaczej Z tych powodów, warto, aby obserwator przygotował sobie pewien umowny sposób kodowania zapisu, aby minimalizować błędy w zaobserwowanych zjawiskach. Przygotowana przez badacza karta, szczegółowo ujmująca obserwowaną rzeczywistość, może to zadanie znacznie ułatwić i uwiarygodnić, gdyv. nic wszystko, co sic spostrzegło, zostaje zachowane w pamięci obserwatora.

Zgromadzony podczas obserwacji materiał, w miarę jego narastania, wymaga także uporządkowania, aby w późniejszym okresie poddać go interpretacji i analizie. Porządkowanie danych, powinno być zgodne z przyświecającymi badaczowi celami, a także sformułowanymi problemami badawczymi. Bez uporządkowania danych, zebrane informacje mogą. nawet dla samego obserwatora być mało czytelne. Uporządkowany materiał stanowi podstawę do interpretacji. Powinna ona zmierzać cło wyjaśnienia przyczyn występowania określonych zjawisk, wskazania na istniejące powiązania między różnymi zmiennymi i udzielenia odpowiedzi na postawione pytania badawcze. W przypadku obserwacji uczniów w szkole, interpretacja może koncentrować się na wyjaśnieniu:

a)    przyczyn stosowania przemocy uczniów wobec uczniów;

b)    przyczyny izolowania niektórych uczniów w klasie;

c)    stosunku uczniów wobec nauczycieli;

d)    przejawów współpracy między s/kołą. rodziną i środowiskiem;

c) trudności w organizowaniu kół zainteresowań w szkole;

0 relacji między uczniami wywodzącymi się z różnych grup i środowisk społecznych.

Odpowiedzi na tak postawione pytania wymagają zgromadzenia dużej ilości danych i różnych faktów. Z tych względów, niektóre informacje powinny być uzupełnione materiałami uzyskanymi innymi technikami. Może to być wywiad, analiza wytworów działania czy analiza dokumentów. Informacje zebrane za pomocą innych technik, uzupełniają dane obserwacyjne, pozwalając na dokonanie bardziej wszechstronnej interpretacji. Dokonując interpreta-