PICT6458

należy notować jedynie te informacje daty. niektóre fakty, osoby l . mogą ulec zapomnieniu. Po zakończeniu wywiadu, należy w miarę doki_ai°-^C odtworzyć treść wywiadu.    ' ^n,c

3.6. Błędy aukicterskic w wywiadzie

Ankieter podczas prowadzenia wywiadu może popełniać liczne błęd Błędami określać będziemy wszelkie działania bądź zachowanie ankietera które odbiegają od ogólnie przyjętych zasad, ale nie są wynikiem jego _z|j. woli. Mogą one być spowodowane m.in. wadliwie opracowanym kwc$tioń_a! riuszem wywiadu, brakiem właściwego przeszkolenia i instruktażu osób pro. wadzących wywiad, trudnościami związanymi ze znalezieniem czasu i \_Vj_a. ściwego miejsca do przeprowadzenia wywiadu, cechami osobowymi respon-denta uniemożliwiającymi prowadzenie poprawnej konwersacji, jak i innych czynników. Zgodnie z propozycją K. Kistelskicgo, ogół błędów ankietcrskich można rozpatrywać z punktu widzenia zakłóceń, jakie powstają w procesie wzajemnego komunikowania się [1982, z. 7]. Jak już podkreślano, wywiad jest taką techniką badawczą, w której mamy do czynienia z układem: badacz -ankieter respondent. Biorąc pod uwagę to, w którym z tych układów doszło do zaburzeń, do najczęściej występujących błędów we wzajemnym komunikowaniu ankietera /. respondentem należy zaliczyć [I.. Sołoma 1997, s. 78]:

1.    Nieprawidłowości w sposobie zadawania pytań, w tym: brak właściwego doboru słów, jasność w icłt formułowaniu, niedbała wymowa, źle artykułowane słowa, zła intonacja, zbyt szybkie łub ciche odczytanie pytań, lekceważący ton w icłt stawianiu, itp. co zniechęca respondentów do udzielania szczerych i pogłębionych odpowiedzi.

2.    Deformowanie treści bądź formy pytania, poprzez dokonywanie skrótów myślowych, zastępowanie niektórych słów innymi, często niezrozumiałymi i wieloznacznymi, pomijanie ważnych fragmentów pytania, dodawanie własnych komentarzy, uwag, sugerowanie odpowiedzi, itp.

3.    Niedostosowanie treści pytania, do poziomu umysłowego odbiorcy. Treść pytań musi być precyzyjna, zrozumiała i dostosowana do wykształcenia odbiorcy, jego wieku, używanego słownictwa, zawodu, środowiska społecznego, itp. Formułowanie pytań w języku naukowym, dobieranie słów specjalistycznych i mało zrozumiałych, utrudnia respondentowi udzielenie odpowiedzi. Inaczej należy formułować pytania kierowane do dzieci, inaczej dla młodzieży a jeszcze inaczej dla osób dorosłych, gdyż każda grupa, ma inne doświadczenie życiowe, inny zasób słownictwa, inaczej rozumuje pytanie, inaczej je ocenia, uogólnia, itp.

4.    Przeprowadzanie wywiadu w obecności osób trzecich i w warunkach zakłócających jego przeprowadzenie, np. w pokoju nauczycielskim, w sali zniekształcanie informacji przekazanych przez respondentów, mczapisaihe lub dopisywanie treści, których badany nie podał, wadliwe streszczenie wypowiedzi prowadzące do zniekształcenia jej sensu, zadowolenie się nie pełnymi odpowiedziami i dostosowywanie ich do własnych oczekiwań.

Wymienione utrudnienia występują w różnym nasileniu i zależą od indywidualnych cech osobowych ankietera i respondenta, oraz istniejących uwarunkowań. w jakich wywiad jest prowadzony. Doświadczony ankieter, o dużym takcie i kulturze, będzie dąży! do minimalizowania wymienionych błędów i nieprawidłowości związanych z przeprowadzeniem wywiadu.

3.7. Wianjgodność materiałów z wywiadu

Wiarygodność zebranych podczas wywiadu danych, sprowadza się w istocie do potwierdzenia zgodności otrzymanych od respondentów informacji i opinii na temat interesujących zjawisk czy zdarzeń z faktami, czy zdarzeniami, które w rzeczywistości miały miejsce w przeszłości lub występują aktualnie. Za wiarygodny można uznać taki wywiad, w wyniku którego, zebrane informacje o faktach czy zdarzeniach, które miały miejsce w życiu osoby udzielającej odpowiedzi na pytania, są zgodne z rzeczywistością.

Przyjąć także należy, że stopień wiarygodności uzyskanych informacji, zależy w dużym stopniu od umiejętności zaplanowania i przeprowadzania wywiadu, nawiązania szczerego i nieskrępowanego kontaktu ankietera z respondentem oraz rodzaju i formy stawianych pytań. Wiarygodność ta uzależniona jest także od bogactwa informacji, które znajdują swoje odbicie w wypowiedziach respondentów oraz od stopnia dostępności do nich badacza. Zawsze jednak, pozostają

rv,_______I- • •    .    • I .....1.....i r<v/mowv