PICT6494

p™ "^ic'' ^SłWCnL\^t    pomiędzy stosowa,,^

w pracę, ilora/u mtc t J ' ^ _{nia a} osiągnięciami szkolnymi uczniów. _mo. przez    zmienna^metody nauczania, jak ,

Ze wynikać / laktu. ź _oInc^Jucznió_w, są powiązane z trzecią zmienną im. zmienna osiągnięć . .*    .cieli czy zespoleni zmiennych niezależnych

Uboczny czy pozorny, innym razem bardziej szczek

^KÓI°Ubieeo wyjaśnianie zależności między zmiennymi, np pomiędzy sioso-rena mi metodami nauczania i wychorennta uczniów a efektywność,, praey ™"zveieli jest możliwe, gdy uwzględn. stę zespól zmiennych niezależnych, takich chociażby jak: psychospołeczne uwarunkowań,ta rozwoju umysłowego czy społecznego uczniów, ich cechy osobowe, warunki środowiskowe, warunki matcrialno-byiowc rodzin uczniów, organizację pracy u szkole, sposoby oceniania i motywowania uczniów, podejście nauczycieli do uczniów, ich po-ziem wykształcenia, umiejętności i predyspozycje, system nagradzania i karania. itp.’Wszystkie te czynniki są w pewien sposób powiązane z osiągnięciami szkolnymi dziecka i mają charakter przyczynowo-skutkowy.

Jeżeli jednak związek między zmiennymi nic jest związkiem pozornym i w rzeczywistości występuje, lecz jest zakłócany przez czynniki uboczne, to należy zastosować bardziej złożoną analizę wskazującą na sposób i charakter związku i jędzy dwiema zmiennymi. Polega ona na wprowadzeniu innych zmiennych, po to. aby określić powiązania między zmienną zależną a zmienną niezależną lub określić warunki, w jakich może zachodzić związek między zmiennymi [Ch. i I). Nachmias 2001. s. 449].

Poniższy przykład umożliwi lepsze zrozumienie opisanego sposobu przeprowadzenia analizy. Kształtowanie pożądanych cech osobowych jednostki jest uzależnione od wpływu bardzo wielu czynników. Ogól tych czynników możemy określić mianem warunków wychowawczych. Podejmujący badania, badacz musi nie tylko wiedzieć, jakie zmienne niezależne wpływają na kształtowanie ;cch tych cech, ale także i jakie zmienne pośredniczące mogą temu procesowi owar/yszyć. Zmienne pośredniczące nic są najczęściej objęte badaniami choć lierzadko umożliwiają wyjaśnienie zależności między zmiennymi niezależnymi zależnymi czy zachodzenie związku przyczynowo-skutkowego. Zmienne po-redniczącc pozwalają lepiej zrozumieć badane zjawisko. Przykładem takiej .mierniej, może być przypuszczenie, że nie tyle czytanie każdego wieczora ziecku na dobranoc bajki czy baśni (zmienna niezależna), wpływa na nic uspokajająco i dlatego ono spokojnie zasypia (zmienna zależna), ile sama obecność jrz> nim osoby czytającej, np. matki, wpływa kojąco i uspokajająco na psychikę ziccka. Zmienną, która pośredniczy badaniom, powodując w nich zmiany okre-

■taw^nTMhcmac?'*^rC<,n,'^Ca^' ^RC*^{3CJC mi<r}’^{dzy tym}‘ zmiennymi można przed-

Zmienna

pośrednicząca

/.mienna

niezależna

^U/C Aby praktycznie przedstawić przyjęte wyżej założenia, rozważmy następu-• _cv przykład. Przyjmijmy, że zmienną pośredniczącą w badaniach zmierzają-^JJL'_{h d0}'poznania poziomu aspiracji edukacyjnych uczniów szkół licealnych, bedzie poziom wykształcenia rodziców. Wykształcenie rodziców jest powiązane zarówno z zmienną zależną, którą jest poziom aspiracji życiowych uczniów, jak i zmienną niezależną, którą w podjętych badaniach przyjęto jako miejsce zamieszkania ucznia oraz poziom wykształcenia rodziców. Badając zatem poziom aspiracji życiowych uczniów, należy przy analizowaniu danych te zmienne

uwzględnić.

\V podanvm w tab. 25 przykładzie, oprócz zmiennej zależnej, jaką jest poziom aspiracji życiowych uczniów uwzględniono miejsce zamieszkania uczniów (miasto - wieś) oraz zmienną pośrednicząca, którą był poziom wykształcenia rodziców' (wysokie niskie), co ilustruje tab. 26. Zbiorowość uczniów podzielono na dwie kategorie: pierwszą stanowili uczniowie, których rodzice posiadali wysokie wykształcenie, na które składało się: wykształcenie wyższe, pomaturalne i średnic; drugą uczniowie, których rodzice posiadali niższe wykształcenie, do którego zaliczono: uczniów, których rodzice posiadali wykształcenie zasadnicze zawodowa, podstawowe i niepełne podstawowe. Odpowiednie dane zostały przedstawione w tabelach 25 i 26.

Tabela 25. Po/iom aspiracji uczniów wg miejsca zamieszkania

Poziom aspiracji

Wysoki

Niski

Ogółem

Ogółom

badanych

240

63.2%

140

36,S%

3S0

100.0%

Miejsce zamieszkania

Miasto

195

75.0*0

65

25,0%

WicS

45

37.5%

75

62.5%

120

100.0%