podział czynników lokalizacji produkcji

axix.' Alfred VAcbex. On tez oprxcwV ircrię loWSwcjl pwnydu *ęo dzieło pi Ctoei<knUanfridffMxrrn ifayu 'cktaccf tmrtfM 10 pierwszy tratow .w«wrtcy póctwwy :«« lołutea^i pojedynczego zakładka ęedej-Kie m Voefccoomśczno. Weba w^jżal •oiaHzdc^ ze JcWe otoeayo) tawyfce) - OttOędnoścIt no wotach proOjtcp. cc -^czy s< l tym. .y crctfiAcjj ocedo-njgo wyrobu w daojm m^jscu odb>v.» sęp^hW^rymnaktedBe kosztów rtt gdzie indzfcj. wyockętrd cn jedynie trzy czy.-v.rr (1) wety wrapectu. O) tosCTy procy; O) kcezyid og^eryrocy wyniojycc »skupienia producen&Ss > ćonsjjtnto-:<y> no pewnym edarze O&ecn* w«d czyońlów wr>eon.as<;naczrsc w'«cj ciementów i zagadnień mających wpływ no tołateację. CzęśC współczesnych autorów wyntieftt również weta fhrydi czynrwów, taćze rriefcedy ńe mieszczą sę w Uosyanym rozumieniu czynni Ickoazogi. >łk rę ^oii Zy-co i Środo* ska, «gorvzoc>j i zarządonie, polityka pastwa czy różnorodne warunkowani* •cg<xur,c i lofcatne >uO fcultirowe.

opartej na wiciu kryteria h. Nic wszystkie Jednak s.j jednakowo istotne. Zależy to w znacznej ntier/e od rodzaju działalności Kwcttię analizy lokalizacji należy traktowali w sposób zindywidualizowany a zarazem dynamiczny.

Ze względu na duż} róinorodność czynników lokalizacji dokonuje się ich klisytikacji według kryteriów. W ujęciu klasycznym. w«llug kryterium rodzajowego, tzw. ogólne czynniki lokalizacji twórz.} trzy zgc-neralizowane grupy: (1) frzestr/ermo-środawiskową, (2) lechno-ckonomiczn.) (3) społeczno-polityczni). W ramach każdej z grup można wyróżnić poszczególne rodzaje czynników tabela 8.1).

Należy podkreślić, że wszystkie zawarte w tabeli 8.1 czynniki lokalizacyjne mai}, ze względu na zasięg przestrzenny, różne wymary, od lokalnego po krajowy. a niekiedy ponadkrajiwy. Poza tym s.| one często przestrzennie zróżnicowane. Maja przez to bezpośrednio (czynniki środowiskowe i przestrzenne) lub pośrednio (pozostałe rodzaje czynników) charakter geograficzny.

Tabela 8.1.1‘odrial ogólnych erynnikot. lokalizacji według krytrrium rodzajowego

Grupa czynników lokalizacji	KoO/j|< czynników lolali/arji	Zakres	Przykłady
Pr/csirrcnno- SrodowwktłWT	przestrzenne	wymiary pr/c<r/em geogratkrnej	potolcn* względem inm ih obuartK Kh dostępność lodlrduśc
	środowiskowe	treśC pr/c»trzeni geogra licznej	bura surowcowa (surowce mineralne), zasoby wodne, fizjografia, klimat, czysto W środowiska
Techno ekonom* zne	techniczno Uthaotogkzne	wykorzystanie nowych lorwifrah lerhniczno leditsolopcznych	techniczne środki pracy, przedrowiy pracy, organizacja produkcji i sposobi zaopatrzenia, bara cncfgctycina
	ckoniMiic/nc	warunki gospodarcze, prowadzenie przedsię • W/ŚpI	poziom infiacg i cen. podatki, »ubd-nuW gospodarki, jej wzrost chluonośC i wielkość rynku ztiytu. wydajno# i koszty pracy. transport

Grupa erynników lokalizacji	Koduje cnonlkńw lokoUiueji	Zakres	Pr/yllodj
Spoi cc/no • polityczne	społeczno- kulturowe	świadocnoK i posuwy ipotec/iK. czynniki kulturowe	podat uły roboc/cjicj kwalifikacje, postawy pracowników, siła związków uwuluwych
	politłcznc	pogkjdj potny ko». tpteńb cpntraw Jim władzę	polityka państwa (podatkowa. teina), kompetencje władz/
	prawno-admim- łiroeyjne	regulacje prawne, procedury odmimumyjnc	przejrzystość»słabi r»ść prawa, sprawność adminU racji.

Współczesne podejście d> lokalizacji przedsiębiorstw

Innym kryterium podziału czynników lokalizacji może być możliwość, lub jej brak. przypisania danemu czynnikowi jakiejś wymiernej - obiektywnej wartości. Stąd też wywodzi się generalny podział czynników lokalizacyjnych na obiektywne (inaczej kosztowe lub finansowe) i subiektywne (tj. ntekosztowe albo pozaekonomiczne). Pierwszy grupę stanowią czynniki wymierne, szczególnie w sensie finansowym, związane z bezpośrednimi cosztami inwestycji, np.: wykup i przygotowanie terenu. koszt nabycia/wynajęcia budynków, maszyn oraz koszty pracy (tj. place i ich fiskalne obciążenie). Natomiast czynniki subiektywne to te, przy których analizie dominuje ocena jakościowe. Są one niekosztowne dla przedsiębiorstw Do grupy lej zaliczyć można: jakość pracy, jakość środowiska zamieszkiwania - określaną niekiedy jako powab pejzażu (mieszkanie o wysokim standardzie, bezpieczeństwo, czystość, nowoczesność otoczenia, dogodny transport, organizacja czasu wolnego, np. imprezy kulturalne). Ich znaczenie rośnie. Pozostaje oczywiście wiele dziedzin wrażliwych na czynniki kosztowe, jednak przedsiębiorstwa rozważają relokacje w inne obszary przede wszystkim wtedy, gdy czynniki kosztowe obniżają ich zdolności konkurencyjne. Charakterystyczną cechą współczesnych inwestycji jest to, że są one realizowane w wyniku wielostronnej analizy różnorodnych czynników lokalizacyjnych. Wynikają one z: cech samej firmy i jej specyfiki, docelowego miejsca inwestycji omz cech kraju lub regionu pochodzenia kapitału.

Interesujący, nieco zbliżony do poprzedniego, podział przedstawili B. Grabów. I) Hcnckel i B. Hollbach-Grómig (1995). Autorzy ci wyróżnili ponad SO czynników. które mogą wpływać na decyzje lokalizacyjne przedsiębiorstw i podzielili je na czynniki ..twarde" i czynniki ..miękkie'. Czynniki twarde są łatwo mierzalne i bezpośrednio zw iązane z działalnością przedsiębiorstwa. Są zatem ważne z jego punktu widzenia. Czynniki miękkie trudno zmierzyć lub oszacować i nic sa związane bezpośrednio z działalnością inwestorów zagranicznych (rysunek 8.2).