polski ubior5

przy końcu wieku, kiedy to listki sukienne doszywano w kilku rzędach. Ponieważ ubiory męskie szyto z wysokimi kołnierzami, kaptury najczęściej układano na głowie w fantazyjnej, dowolnej formie. Oprócz kapturów mężczyźni nosili zimą czapki futrzane, najczęściej baranice. W końcu XV wieku przyjęły się także czepce ukry wające długie włosy męskich fryzur. Początkowo były one przeznaczone do noszenia pod hełmem dla ochrony długich loków fryzury, a że były wygodne i wtedy, gdy hełmu nic było, przyjęły się w ubiorze codziennym (rys. 53). Czepce robiono albo z tkaniny i w ówczas spinano je na przo-dzie klejnotem — zaponą, albo z gęstej siatki na barwnej podszewce (rys. 54). W początku XV w. na czepce nakładano różnokolorowe, filcowe kapelusze, a pod kaptury' zakładano filcowe czapeczki (rys. 55). Uzupełnieniem stroju kobiet zamężnych były okrycia głów' z białych, lekko sztywnych lnianych chust, znanych już w okresie wcześniejszym (rys. 56 i 57). Natomiast nowością stały się w tym okresie czepce. Interesujące przedstawienie rozwoju czepca kobiecego, które można zestawić z ilustracji rękopisu Mikołaja Pruzi, ukazuje kolejne fazy wzbogacania się nakrycia głowy, począwszy od chusty' obszytej na brzegach wąską falbanką aż do czepca otoczonego wałkiem z gęsto naszytych w kilku rzędach, usztywnionych falbanek (rys. 58). Strojny

58.    Stroje i nakrycia głowy:

a - fryzura z metalową przepaską: b - czepiec płócienny ze sztywnymi falbankami (kruseler) c - chustka z falbanką na brzegu ; d - chustka płócienna półkolista

59.    Kruseler na hermie

iw. Marii Magdaleny w Stopnicy, woj. kieleckie, 1370 r.