prapol124

Upadek państwa Awarów (około 802 r.) i zakazy wywozu broni wydawane przez Karola Wielkiego w końcu VIII w. pociągające za sobą ustanie dotychczasowych stosunków handlowych z zagranicą, utrudniają datowanie znalezisk w IX w. Dopiero w ciągu X w. nawiązują się znów nowe stosunki handlowe, tym razem ze wschodem i północą.

Ludność słaropruska

Ludność staropruska zaczyna już w VII w. po Chr_ przesuwać się stopniowo ku dolnej Wiśle, tak że w X w. po Chr. zajmuje już całe dolne Powiśle na prawym brzegu tej rzeki, na przestrzeni między Bałtykiem a Ossą, obszar Żuław, a być może także okolice Gdańska, jak mogłoby świadczyć cmentarzysko wczesnohistoryczne odkryte w Pruszczu, w pow. gdańskim. Na nowozajętym terytorium upowszechniają się w okresie przedpiastowskim groby jamowe. W niektórych wypadkach razem z szczątkami wojownika spalonego na stosie zakopywano jego wierzchowca. Broń w grobach jest rzadka, wśród ozdób występują młodsze stadia rozwojowe form znanych nam z poprzedniego okresu, na ogół jednak zaznacza się w stosunku do okresu wędrówek ludów wyraźne zubożenie. Najbogatszy rozwój wykazuje grupa galindzka. Dzięki żywym stosunkom handlowym z Ukrainą przejmują Galindowie rozmaite ozdoby typu godkiego, przede wszystkim zapinki i sprzączki z ażurowymi skuwkami. Szczególnie bujnie rozwijają się te formy na obszarze powiatów: olsztyńskiego i nidzickiego oraz w zachodniej części powiatu szczycieńskiego. Zmarłych palono a szczątki ich grzebano najczęściej w płaśkioh grobach popielnicowych. Typową formę popielnic stanowią naczynia z okienkami, trwające w użyciu w głąb następnego okresu. Stosunki na terytorium sudawskim są dotąd niedostatecznie zbadane.

Podokres wczesnopiastowski (950^-1100 po Chr.).

Połowa X w. z różnych względów stanom dla ziem polskich punkt przełomowy, nie tylko dla tego, że w r. 963 Polska pod panowaniem Mieszka I wyłania się z mroków przeddziejowych, ale i z powodu ważnych zmian, dokony-wających się w tym czasie u nas w kulturze materialnej.

Pierwszy historyczny władca Polski celem wzmocnienia organizacji państwa, opartej na grodach i skuteczniejszej obrony swych dzierżaw przed niebezpieczeństwem zewnętrznym, przebudowuje liczne grody, zastosowując po raz pierwszy ulepszony, ściśle rodzimy system budowy wałów. Około połowy X w. zaczynają się też powoli nawiązywać przerwane w IX w. stosunki handlowe z zagranicą, czego świadectwem są przede wszystkim tzw. skarby siekańcowe z monetami najpierw arabskimi, a następnie głównie zachodnio-europejskimi. W tym samym czasie zadomawia się też w północnej części obszaru prapolskiego (por. wyżej str, 233) koło garncarskie, zapożyczone ze Śląska, a wreszcie pod wpływem przyjęcia chrześcijaństwa zaczyna wychodzić z użycia obrządek palenia ciał i zjawiają się coraz liczniejsze cmentarzyska grzebalne z grobami rzędowymi. Wszystkie te fakty uzasadniają ustalenie początku młodszej fazy okresu wczesnohistorycznego około 950 po Chr.

Plemiona polskie

W zaraniu dziejów wyróżnić możemy na obszarze Polski następujące plemiona, z których wytworzył się naród polski. W dorzeczu środkowej i dolnej Warty mieszkają Polanie, na północ od nich Pomorzanie, w obrębie których wyróżniają się już w IX w. dwa mniejsze szczepy: Wolinianie i Pyrzyczanie, na Kujawach i w ziemi Chełmińskiej Kuja-wianie. Na dolnym Śląsku są siedziby Dziadoszyców i Bo-brzan, na Śląsku środkowym Trzebowian i Ślężan, a na górnym Śląsku Opolan i Gołężyców. Nad górną Wisłą siedzą Wiślanie, między nimi a Polanami Sieradzanie i Łęczyczanie, na wschód od nich nad środkową Wisłą Mazowszanie. Najwyraźniejsze cechy odrębne ma kultura materialna Pomorzan (np. kurhany, kabłącźki skroniowe puste i okucia metalowe pochew noży) oraz Mazowszan (groby kamienne, obfitość broni w grobach), słabiej już wyodrębniają się archeologicznie Kujawianie (obfitość pierścionków) i Wiślanie (przeżywanie się obrządku ciałopalnego i brak skarbów z monetami arabskimi).' Reszta plemion nie wykazuje na razie żadnych różnic w kulturze materialnej. Niektóre terytoria plemienne oddzielone są pustkami granicznymi np.

243