Upadek państwa
Jednocześnie państwo - coraz słabsze - nie było w stanie obronić się przed dążeniami sąsiadujących mocarstw. Najpierw w 1772 roku Rosja, Prusy i Austria dokonały pierwszego rozbioru Polski (Rzeczpospolita straciła 1/3 terytorium), w czym wydatnie pomogły im, powiększające chaos wewnętrzny, szlacheckie konfederacje. W latach 90. XVIII wieku radykalne reformy wewnętrzne (Konstytucja 3 maja 1791 roku) ponownie skłoniły Rosję i Prusy, zaniepokojone wizją silnej Polski, do interwencji.
Rozbiory Polski
Mimo oporu Polska uległa znacznej przewadze: w 1793 roku doszło do drugiego rozbioru Polski. Tym razem wydatną pomocą służyli zaborcom rodzimi zdrajcy spod znaku magnackiej konfederacji targowickiej. Ostateczny cios polskiej niepodległości zadany został po stłumieniu antyrosyjskiego powstania w 1794 r. (Insurekcja Kościuszkowska). Popularny i mężny "Naczelnik Narodu" gen. Tadeusz Kościuszko (obok gen. Kazimierza Pułaskiego -słynny bohater wojny o niepodległość USA) przegrał po kilku sukcesach decydującą bitwę pod Maciejowicami i dostał się do niewoli rosyjskiej.
W 1795 Rosja, Austria i Prusy podzieliły Rzeczypospolitą pomiędzy siebie, zmuszając Stanisława Augusta do abdykacji. Od tego momentu nazwa Polska miała zostać na wieki wymazana z mapy Europy.
Wiek XIX - Polska w niewoli
Napoleon - nadzieja Polaków
Przełom wieku XVIII i XIX przyniósł nadzieje na odzyskanie niepodległości związane z sukcesami militarnymi Napoleona. Utworzone we Włoszech oddziały Legionów Polskich walczyły w wielu bitwach epoki napoleońskiej (Trebia, Hohenlinden, Marengo,). W tym samym czasie Adam Czartoryski, ówczesny minister spraw zagranicznych Rosji, przygotowywał plan odrodzenia państwa polskiego pod berłem cara Rosji Aleksandra I.
Typowy dwór polski z XIX w. Ten znajduje się w Głuchach na Mazowszu.
Ten podział - na zwolenników współpracy ze Wschodem lub z Zachodem utrzymał się przez dziesięciolecia i wielokrotnie wpływał na losy Polski. Napoleon w części spełnił pokładane w nim nadzieje. Po pokonaniu Austrii i Prus, utworzył z części ziem dawnej Rzeczpospolitej Księstwo Warszawskie (1807). Pomógł też utworzyć Polakom własną armię pod wodzą bratanka ostatniego króla Polski ks. Józefa Poniatowskiego. Wojska polskie uczestniczyły we wszystkich kompaniach i większych bitwach m.in. pod Borodino i pod Lipskiem, gdzie ks. Poniatowski zginął. Jednak klęska wyprawy na Rosję (1811-12), a następnie upadek cesarza zmienił losy Europy i Polski. Na miejsce Księstwa Warszawskiego powołano Królestwo Polskie, połączone z Rosją unią personalną (car Rosji był równocześnie królem Polski), z własną konstytucją sejmem, armią i skarbem. Z pozostałych ziem polskich utworzono Wielkie Księstwo Poznańskie pod władzą Prus i Wolne Miasto Kraków "pod opieką" trzech mocarstw zaborczych.