Profilaktyka i leczenie odleżyn (2)

12.1. Klasy fikać j a odleżyn

Klasyfikacja odleżyn pozwala ocenić szansę na odwrócenie niekorzystnego Drocesu i niekiedy uratowanie obszaru skóry przed martwicą. Olo przykładowa p i ęc i ostop n i o wa klasy fi kacj a:

Stopień I. Blednące zaczerwienienie skóry znikające po usunięciu ucisku. Istnieje szansa na uratowanie przed martwicą pod warunkiem częstej zmiany pozycji chorego i unikania układania go na tym miejscu. Należy odciążyć miejsca zmienione chorobowo. Na narażone miejsca skóry można zastosować półprzezroczysty opatrunek hydrokoloidowy (np. Granuflex Extra Thin), środki rozgrzewające, poprawiające ukrwienie skóry (np. spirytus: kamforowy, salicylowy), następnie okolice te nasmarować środkiem nawilżającym i natłuszczającym (np. krem z nagietka, maść cholesterolowa, linomag). Ważnym elementem jest również utrzymanie ciała w czystości. Jeżeli jest to możliwe, należałoby wykonać przynajmniej raz w tygodniu kąpiel odkażającą (np. z dodatkiem nadmanganianu potasu lub wody utlenionej) lub ziołową (np. z dodatkiem ziela rzepiku pospolitego, ziela skrzypu polnego, korzenia żywolcostu).

Slnpirń II. Zaczerwienienie, kióre nie blednie. Pęcherze. Odleżyna ograniczona dn naskórka. Upiór,’ podstawowej czynności, jaką jest zmiana pozycji ilożcniowcj chorego ora/ nlo-eme chorego na materacu przeć i wod leży nowym, uo/iia zastosować maści biiklei iostalye/.nc zawierające sole srebrowe sulfonamidów. takie jak: Argosulfan 2% lub Dermazin 1%. Miejscowo można zastosować l‘ropol-0 oraz Scpropol 3%. Preparaty te zawierają odbiałczony wyciąg propolisu, przyspieszają gojenie uszkodzeń skóry, regularnie wzmacniają i uelastyczniają tkankę podskórną. Nowym opatrunkiem samoprzylepnym jest Bioclu-sive. Opatrunek ten może być utrzymywany na ranie przez 7 dni.

Stopień III. Zmiana obejmuje naskórek i skórę właściwą. Dno rany jest wypełnione czerwoną ziarniną lub żółtymi masami rozpadających się tkanek. Jeżeli dojdzie do infekcji ropnej, polecany jest opatrunek o działaniu bakteriobójczym np. z dodatkiem jodu (Inadine). Szersze postępowanie lecznicze zostało omówione poniżej.

Stopień IV. Zmiana obejmuje podskórną tkankę tłuszczową do mięśni. Jest to pwrzodzone uszkodzenie obejmujące tkankę tłuszczową, spowodowane zapaleniem i zakrzepicą małych naczyń. Martwica może obejmować otaczające warstwy skóry, a dno odleżyny może być pokryte czarną martwicą.

Qd

Stopień V. Zmiana obejmuje mięśnie do kości i stawów. Jest to zaawansowana martwica powodująca przykry zapach, obfity wysięk ropno- martwiczy.

W przypadku odleżyny stopnia ITT, IV i V należy wkroczyć z nowoczesnymi preparatami do leczenia odleżyn. Główną i wiodącą grupę opatrunków stanowi grupa hydrokoloidów. Preparaty te ułatwiają enzymatyczne oczyszczanie rany, pobudzają ziarninowanie oraz naskórkowanie. Przykładem opatrunku hydroko-1'óidowego jest opatrunek Granuflex, Granuflex Bordered (Convatec), specjalne zaprojektowany na odleżynę, który może być stosowany we wszystkich etapach gojenia. Ułatwia oczyszczanie odleżyny, pobudza ziarninowanie i naskórkowa nic, ponadto pobudza angiogenezę i reepitelializację, dzięki okluzyjneimi środowisku gwarantuje ochronę rany przed środowiskiem zewnętrznym, zanieczyszczeniami oraz penetracją bakterii. Opatrunek ten należy utrzymywać na ranie do 7 dni, w fazie oczyszczania się rany zaleca się częste zmiany. Jeżeli stosowane opatrunki nie przynoszą zamierzonych rezultatów, wówczas należy rozważyć możliwość chirurgicznego leczenia odleżyny, polegającego na doszczętnym wycięciu zmienionych chorobowo tkanek i zastosowaniu plastyki skóry.

Łatwiej, taniej i mniej przykro dla samego chorego, otoczenia i personelu jest zapobiegać odleżynom niż je leczyć. Przestrzegając konsekwentnie reżimu zmiany ułożenia ciała chorego nie rzadziej niż co dwie godziny można zapomnieć, że istnieją odleżyny.

Jeżeli jednak u chorego pozostającego pod opieką zespołu pielęgniarskiego pojawią się odleżyny, należy szybko ustalić, jaka jest przyczyna ich utworzenia i wdrożyć leczenie. Najczęściej, zwłaszcza gdy jest prowadzona rzetelna dokumentacja, szybko udaje się ustalić, w którym momencie nie doszło do niezbędnej zmiany pozycji ciała. Stosowane obecnie nowoczesne opatrunki zmniejszają znacznie koszty leczenia odleżyn, jednocześnie stając się konkurencją dla leczenia tradycyjnego (rzadko skutecznego).

12.2. Leczenie odleżyn

Leczenie każdej rany odleżynowej rozpoczyna się od obmycia okolic zmian mydłem (mydło łagodnie dezynfekujące, złuszczające naskórek) i przemycia rany roztworem soli fizjologicznej. Następnie osusza się okolice rany i zakłada opatrunek dobrany do rodzaju rany.