Psychologia ogólna06

30

Psychologia kliniczna

Wymienione dziedziny psychologii zajmują się sytuacjami powszechnymi dotyczącymi przeciętnego człowieka i rysami jego zachowania się uznawanymi za normalne i właściwe. Jednakże w samym człowieku nie wszystkie cecliy rozwijają się w sposób korzystny dla niego 1 Jego środowiska, rozu tym warunki życia człowieku, fizyczne i społeczne, często bardzo odbiegają od modelowych warunków życia 1 działania. '•'/ związku z tym w zachowaniu się człowieka pojawiają 3ię specyficzne elementy i fermy reagowunia. Mogą to byc przemijające i mało znaczące zjawiska, ale mogą tez świadczyć o istnieniu zaburzeń w osobowości; wówczas przynoszą różnego rodzaju problemy 1 cierpienia i zmuszają do podjęcia środków eliminujących takie zachowunla, u przede wszystkim do wykrycia i usunięcia źródeł takich zaburzeń. Są to zagadnienia niezwykle ważne dla psychologii, tale i o teoretycznej, gdyż ukazują co człowiekowi grozi zachwianiem 1 utratą równowagi, Jakie ma możliwości samoobrony przed zagrożeniem czy zagubieniem siebie. psychologicznym dociekaniu istoty typowego, normalnego zachowunla się w normalnych warunkach bardzo pomagają opisy 1 aizillzy zachowania się anormalnego, będącego odpowiedzią r.u sytuacje wyjątkowe, trudne 1 niekorzystne. Trzeba zaznuczyć poza tym, że takie ekstremalne, trudno sytuacjo dotykają większości ludzi, są nieuniknione i w tym sensie nie stanowią czegoś przypadkowego czy marginesowego w życiu ludzi, co można hy pominąć w badaniach. Są to poza tyn sytuacje, w których człowiek wystawiony na różnorodne próby ujawnia pełnię swoich możliwości lub granice swoich możliwości.

Psychologia interesuje 3ię wszelkimi zaburzeniami czynności ludzkich pojawiającymi aię na podłożu niekorzystnych warunków społecznych bądź toż nu podłożu nieprawidłowo rozwijającej aię osobowości. Przypadkami takich zaburzeń - opisem i wyjaśnianien ich przyczyn (diagnoza), przewidywaniem konsekwencji (prognoza) i stosowaniem odpowiednich środków korygujących zachowanie się (terapia) zajmuje się psychologia k 1 i n i c z-n a (czasem zwana psychopatologią).Jest to psychologia tzw. trudnych przypadków ludzi nieprzystosowanych, nie radzących 30-tio z trudnościami życiowymi lub z aacym sobą. Zaburzenia, które diagnozuje 1 pomaga usuwać psychologia kliniczna, mogą mleć cliarakter przejściowy (np. okresowa bezsenność, niezdolność do wysiłku, spadek nastroju,

l

drailiwość, rozkojnrzenle uwagi, aspołeczne reakcje ltp.), mogą to Jednak być także zachowania utrwalone, świadczące o pewnym zaawaneowaniu choroby psychicznej (np. zaburzania nerwicowe, depreaja, natrętne myśli, obsesja, lęki, utrata kontaktu z otoczeniem). 'V prowadzeniu badań i terapii przypadków ewidentnie patologicznych psychologlia kliniczna współdziała z psychiatrią.

Psychologia medyczna i defektologia

Trudne dlu człowieka sytuacje wią-ą się również z funkcjonowaniem Jego własnego organizmu. Człowiek chory ).ub fizycznie niepełnosprawny (ułomny od urodzeniu, okaleczony fizycznym urazem lub przebytą chorobą) wykazuje szczególne formy zachowania się, które dla Jego dobra 1 dla odbudowania jego pozycji wśród zdrowych l pełnooprawnych muszą zoutać wyeliminowane lub zmienione. Oczywiście w przypadku choroby lub urazu warunkiem lutotnym dla odzyskania równowagi psychicznej, Jest wyleczenie, Jednak Istotną cżęścią leczenia, czynnikiem przyopleazającym rekonwalescencję Jest oddziuływanie nu stan psychiczny chorego. Konieczne Jout często zmobilizowanie pacjenta do wupółdziułania z lekarzem, do pracy nad wiarą w swoje możliwości 1 dążeniem do podjęcia normalnego życia, powrotu do swoich czynności i upodobań, liczenie go, Jak bronić olę przed depresją 1 zwątpieniem. '•’/ażnym problemem psychologicznym Jest pomoc w zwalczaniu bólu 1 strachu przed bólem (stosowanie hipnozy, psychoterapia), w opanowywaniu własnej słabości. Tymi zagadnieniami zajmuje olę p s y c h o-logia medyczna, której wysoka ranga doceniana Jest coraz bardziej, także przez lekarzy.

Odrębne nieco zagadnienia rozwiązuje defektologia. Jej zadania wiążą się z pomocą ludziom, których możliwości zostały na trwale uszczuplone. Stawia ich to nie tylko w obiektywnie trudnym położeniu (nie radzą sobie sani z codziennymi sprawami i z tego powodu cierpią), ale także faktycznie uzależnia od Innych. Świadomość ograniczeń i zajmowania niekorzystnej pozycji wobec Innych ludzi (pełnosprawnych) Jest źródłem upokorzeń, poczucia małej wartości, nienawiści do siebie lub innych. Jest to źródło często bardzo dramatycznych zdarzeń, a przeważnie kształtuje szczególną strukturę osobowości, w której kalectwo zajmuje niesłychanie ważne "miejsce".

i

I

(

i