s13 3

REALIZM

obecny sposób prowadzenia polityki zagranicznej**. Założenia nurtów w ramach realizmu zostały podsumowane w tabeli 4.1.

Poszczególne nurty w ramach realizmu w studiach nad bezpieczeństwem możemy umieścić na wykresie między dwoma stanowiskami, wyodrębnionymi według postrzegania czynnika sprawczego w stosunkach międzynarodowych - państwa i struktury systemu międzynarodowego.

Zwolennicy polityki wewnętrznej (innenpolitik) są zdania, że zasadniczy wpływ na politykę zagraniczną państwa mają wewnętrzne rozwiązania instytucjonalne. Obok interesów dotyczących bezpieczeństwa narodowego ujawniają się także interesy organizacyjne poszczególnych grup zawodowych (oficerowie, urzędnicy), interesy polityczne, związane z poparciem społecznym dla różnych polityk bezpieczeństwa, oraz interesy prywatne.

Tabela 4.1. Realizm defensywny, ofensywny i neoklasyczny

Wyszczególnienie	Realizm defensywny	Realizm ofensywny	Realizm neoklasyczny
Motywy działania państw	troska 0    bezpieczeństwo 1    przetrwanie, maksymalizacja bezpieczeństwa	troska 0    bezpieczeństwo 1    przetrwanie, maksymalizacja potęg*	wzrost potęgi ■ realizacja interesów, maksymalizacja wpływów
Czynnik sprawczy	struktura systemu międzynarodowego	Struktura systemu międzynarodowego	czynniki wewnątrzpaństwowe
Sposób realizacji celów	równowaga s*l	hegemonia	różne, w zaiczncóci cd potęg-1 motywów państwa
Postępowanie zgodnie ze scenariuszom	najbardziej prawdopodobnym	najgorszym	najgorszym
Współpraca	zateiy od konkretnej sytuacji	trudno	trudna
Scjutz	ogranicza autonomię. zwiększa bezpieczeństwo	służy pop«awr< pozycji w systemie lub u mocnemu hegemonii	Muzy popraw e pozycji w systemie lub umocn eniu hegemonii
Przyszłe stosunki międzynarodowe	zalezę od lecnootog i i rełacji atak/otxona	zdeterminowane przez konit-kt	okreStone przez obecny sposób prowadzenia polityki

Źródło: opracowanie własne.

^w ROSC.I99S.S. ITO-171.

nsttw

związane na przykład z karierą zawodową poszczególnych osób. Grupy te starają się organizować działania w dziedzinie bezpieczeństwa w sposób dla nich najkorzystniejszy. Na przeciwstawnym biegunie znajduje się realizm ofensywny, który przyjmuje, że zachowanie państw jest zdeterminowane przez strukturę systemu międzynarodowego. Między tymi stanowiskami znajduje się realizm klasyczny, który przyznaje państwu znaczną moc kształtowania polityki zagranicznej, realizm neoklasyczny, który uznaje wpływ na politykę państwa czynników systemowych, jednak „filtrowanych’' i przekształcanych przez decydentów, oraz realizm defensywny, który twierdzi, ze anarchiczna struktura systemu międzynarodowego zmusza państwa do poszukiwania bezpieczeństwa. Wymienione nurty zostały przedstawione na rysunku 4.3.

Państwo

Struktur* systemu międryrufodowego

Rysunek 4.3. Nurty w ramach realizmu zc względu na uznanie wpływu państwa i struktury systemu międzynarodowego

ŹrOOlO: cptacowanie *Ł*v)e.

Nieco inaczej nurty w ramach współczesnego realizmu klasyfikuje Jcf-frey W. Taliaferro, który wyróżnia dwa kry teria: przedmiot zainteresowania oraz rolę przypisywaną anarchii. Według kryterium przedmiotu zainteresowania realizm dzieli się na strukturalny i neoklasyczny. Pierwszy koncentruje się na wyjaśnieniu zjawisk na poziomie systemu międzynarodowego, takich jak prawdopodobieństwo wybuchu wojny, możliwość współpracy międzynarodowej czy układ sojuszy. Realizm neoklasyczny zaś stawia sobie za cci wyjaśnienie strategii polityki zagranicznej poszczególnych państw.

Według kry terium roli przypisywanej anarchii realizm dzieli się z kolei na ofensywny i defensywny. Realizm ofensywny uznaje, że w systemie anarchicznym nadwyżka potęgi w stosunku do innych państw zapewnia przetrwanie i bezpieczeństwo. Jeżeli przyniesie im to korzyści, państwa będą