Instrumenty polityki zagranicznej
■ Środki, metody, sposoby postępowania przez państwo dla osiągnięcia założonych celów
* Środki i metody podlegają ewolucji wraz z rozwojem społeczeństw
* Maleje powoli i niekonsekwentnie znaczenie środków wojskowych i bezpośredniego stosowania przemocy (agresja, szantaż)
* Rośnie znaczenie „miękkich'' metod (perswazji, ofert pomocy), metod nieformalnej penetracji, metod gospodarczych
Zmniejsza się relatywnie w polityce państw znaczenie tradycyjnie pojmowanego bezpieczeństwa na rzecz celów związanych z rozwojem, dobrobytem, poziomem życia
* Instrumenty polityki zagranicznej klasyfikuje się ze względu na dziedziny życia społecznego z którego pochodzą
* Wyodrębnia się instrumenty:
* Polityczne
■ Ekonomiczne
■ Wojskowe
■ Psycho-społeczne
■ Normatywne
■ Instrumenty polityczne mają podstawowe znaczenie
* Są to kontakty między oficjalnymi przedstawicielami państw, cała sfera stosunków dyplomatycznych
* Kontakty polityczne i dyplomatyczne umożliwiają wymianę opinii, konsultacje w sprawach interesujących obydwie strony, uzgadnianie i /lub koordynację stanowisk, ujawnianie różnic, wywieranie presji, stosowanie perswazji, oferowania korzyści, ustalania stanowisk wobec państw trzecich
■ Instrumenty gospodarcze obejmują zarówno zasoby znajdujące się w dyspozycji państw, jak i sposoby posługiwania się nimi w polityce zagranicznej
* Środki i metody gospodarcze stają się instrumentem polityki gospodarczej, gdy za ich pomocą państwo chce osiągnąć cele polityczne
■ Metody negatywne - przy ich użyciu państwo stara się zaszkodzić innemu państwu, aby w ten sposób skłonić je do postępowania zgodnego ze swą wola
■ Embargo częściowe lub całkowite w wymianie gospodarczej, odmowa udzielenia kredytu, dyskryminacja w obrocie handlowym
* Metody pozytywne - różne formy pomocy, pożyczki, znoszenie barier handlowych, inwestycje umożliwiające rozwój, szkolenia, pomoc techniczna
* Instrumenty woj skowe (na skutek zakazu użycia siły w stosunkach międzynarodowych) stosowane są w ostateczności
■ Wówczas gdy zawiodą inne środki i metody
* Niekiedy interwencje i operacje wojskowe, pod względem skali i formy przybierają postać „normalnej" wojny
■ Instrumenty wojskowe są stosowane częściej w sposób pośredni: odstraszanie, presja, wyścig zbrojeń
■ Państwa zaprzyjaźnione i sojusznicze: dostawy broni i sprzętu, szkolenia, doradztwo, przekazywanie informacji o znaczeniu wojskowym
Instrumenty psychospołeczne
■ Wykorzystywanie przez dane państwo w celu działalności promocyjnej, propagandowej, informacyjnej dorobku kulturalnego i naukowego, ideologii, modelu rozwoju społecznego wobec swego otoczenia
* Stosowanie środków psychospołecznych służy niekiedy dezinformacji, dywersji, czarnej propagandy, zmierzającej do uzależnienia lub podbicia państwa
■ Z asadnicz o służ ą j ednak budowie korzystnego wizerunku państwa i budowie j e go prestiżu Instrumenty normatywne