Scan0001 4

UKŁAD RUCHU

Wyróżnia się BIERNY i CZYNNY układ ruchu. Część bierną stanowią kości wraz z chrząstkami oraz wszystkie ich połączenia i twory dodatkowe (pomocnicze), przy czym poszczególne jej elementy są poruszane przez mięśnie, stanowiące czynny układ ruchu.

BIERNY UKŁAD RUCHU

Wszystkie kości, połączone z sobą tworzą szkielet, czyłi kościec. Wyróżnia się szkielet osiowy (kręgosłup, czaszka, miednica kostna, szkielet klatki piersiowej) oraz szkielet kończyn. Każda część pełni funkcje podporowe (dźwiga odpowiednią część ciała oraz stanowi „rusztowanie”, na którym osadzone są części miękkie), a także dynamiczne (stanowiąc miejsca przyczepu mięśni powodujących ruchy odpowiednich fragmentów szkieletu).

Dominującym składnikiem szkieletu są KOŚCI, zbudowane pod względem chemicznym ze składników organicznych, stanowiących osseinę, oraz nieorganicznych (mineralnych), głównie fosforanów i węglanu wapnia. Fizycznie kości cechuje twardość, wytrzymałość (większa na ściskanie niż na rozciąganie), niewielkiego stopnia sprężystość. Pod względem biologicznym charakteryzują się plastycznością (długotrwały ucisk, nawet niewielki, wywierany przez twory sąsiednie wywołuje wgłębienia, pociąganie powoduje powstawanie różnego rodzaju wyrostków, kolców itp.; siły działające na kość wpływają istotnie na jej kształt) oraz zdolnością do regeneracji (dzięki temu możliwe jest gojenie się złamań). U podstaw tych zjawisk leży fakt, że komórki wytwarzające tkankę kostną (oste-oblasty) znajdują się w równowadze dynamicznej z komórkami kościogubnymi (osteoklasty). Przy przewadze osteoklastów dochodzi do ubytku, przy przewadze osteoblastów - do przyrostu tkanki kostnej. Należy pamiętać, że kości są żywymi tworami wchodzącymi w skład organizmu, w związku z tym muszą być zaopatrywane w krew.

Pod względem struktury wewnętrznej w każdej kości wyróżnia się istotę zbitą oraz istotę gąbczastą. Różnica między nimi polega na bardziej zbitym lub rzadszym ułożeniu tzw^?. beleczek kostnych, z których każda kość jest zbudowana. W istocie zbitej beleczki są ułożone gęsto obok siebie, a w gąbczastej znajdują się pomiędzy nimi widoczne gołym okiem przestrzenie (ryc. I).

Należy podkreślić, że mikroskopowo i chemicznie istoty zbita oraz gąbczasta są zbudowane identycznie. Również pod względem fizycznym zachowują się tak samo, tzn. beleczki kostne układają się wzdłuż linii sił działających na kość (tzw. trajektorii), co w istocie gąbczastej jest łatwiejsze do zaobserwowania.

11