SCAN0071

5. Właściwość Trybunału - co do zasady brak właściwości ale pewne wyjątki w art. 275 TFUE

Przestrzeń wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości UE - tytuł V TFUE

Geneza to odpowiedź na pytanie od czego się zaczęło, do czego doszliśmy ale w kontekście charakteru współpracy czyli od czego się zaczęło, jaki był charakter współpracy od pczatku i jaki poziom zaawansowania ta współpraca osiągnęła.

W kontekście genezy przepisów dotyczących przestrzeni wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości to zaczęła się od współpracy o charakterze międzyrządowym poza wspólnotami a dobrnęło się do momentu kiedy regulacje dotyczące pwbis są objęte metodom wspólnotową dzisiaj unijną a zatem są kompletnie zintegrowane z prawem unijnym w znaczeniu metod regulacji, zasad ogólnych prawa i źródeł prawa.

Wszystko zaczęło się w połowie lat ’70 XX w. od współpracy międzyrządowej na zasadach obowiązujących w prawie międzynarodowym publicznym państwa członkowskie wtedy wspólnot podejmowały współpracę poza wspólnotami podpisując konwencje międzynarodowe dotyczące szeroko pojętej współpracy w dziedzinie bezpieczeństwa, sprawiedliwości i współpracy sądowej (w ’67 r. podpisano pierwszą konwencję neapolitańską o wzajemnej współpracy administracji celnych, w ’68 podpisano konwencję brukselską o jurysdykcji i wykonywaniu orzeczeń w sprawach cywilnych i handlowych). Kolejny etap to powstanie UE na mocy traktatu z Maastricht i ten dorobek który powstał jako konwencje wielostronne zostaje włączony do III filaru i zostaje objęty współpracą w ramach III filaru UE.

A zatem mamy: współpracę o charakterze międzyrządowym lata ’70, traktat z Maastricht 1972 r.-III filar i dążymy do pwbis w takim kształcie jaki jest dzisiaj czyli tytuł V TFUE. Po drodze był jeszcze traktat amsterdamski 1997 - w ramach współpracy międzyrządowej poza UE powstał dorobek prawny Schengen zwany Schengem acąius (współpraca mająca na celu zwalczanie nadużyć przestępczości związanych z przekraczaniem granic), który na mocy traktatu z Amsterdamu zostaje włączony do dorobku prawnego UE. Traktat z Amsterdamu zmienił znacząco model funkcjonowania III filaru UE. Kluczową zmianą było włączenie Schengen acqius do UE wg klucza kompetencyjnego określonego w traktacie tzn. do TWE włączono sprawy azylowe, migracyjne i graniczne a do III filaru (TUE) problematykę dotyczącą współpracy policyjnej, antynarkotykowej, ekstradycyjnej i pomocy prawnej w sprawach karnych. Druga reforma wprowadzona traktatem amsterdamskim dotyczyła uwspólnotowienia (przeniesienie) części materii III filaru- oznaczało to przeniesienie określonych spraw do I filaru (była to problematyka graniczna, azylowa, migracyjna, wizowa i współpraca sądowa w sprawach cywilnych). W ten sposób powstał tytuł IV TWE - przeniesione materie zostały objęte tytułem IV TWE. Natomiast w ramach III filaru zostały materie dotyczące współpracy policyjnej w sprawach karnych. Dlaczego te materie które były regulowane konwencjami zostały objęte III filarem UE? Chodziło o objecie ich współpracą ponieważ m.in. Unii zależało żeby mieć te regulacje w ramach dorobku unijnego oraz nie było korzystne dla procesu integracji gospodarczej żeby pbwis powstawało poza UE stąd koncepcja stworzenia z tego III filaru. Po co ten zabieg traktatu amsterdamskiego, co oznacza uwspólnotowienie w sensie prawnym? Jakie konsekwencje dla procesu decyzyjnego ten zabieg ujawnił? Po co to zrobiono? Chodziło o usprawnienie procesu decyzyjnego, sam termin uwspólnotowienie oznacza objecie metodą wspólnotową który to termin oznacza głosowanie większością kwalifikowaną, poddanie prawa kontroli i legalności ze strony Trybunału czyli to przeniesienie oznacza że wspólnota uzyskała kompetencje do regulowania i kontrolowania procesów tworzenia prawa. A zatem wystąpiła tu specyficzna dwoistość w ramach tych materii bo część była objęta współpracą międzyrządową a zatem kompetencje państw były znacznie większe i ograniczona jurysdykcja Trybunału, część była objęta metodą wspólnotową a proces decyzyjny głównie po stornie instytucji wspólnoty i ograniczona także jurysdykcja Trybunału w ramach art. 4 ale znacznie w mniejszym zakresie niż w ramach dawnego III filaru. Dzisiaj mamy wszystko w ramach jednego unijnego traktatu o funkcjonowaniu - TFUE, ale jednak konsekwencje tej dwoistości pozostają np. w ramach wielu odrębności w procedurach dotyczących pwbis. Co doza sady mówi się że znika struktura trójfilarowa, metoda wspólnotowa, metoda unijna rozciąga się na całość, te same procesy decyzyjne, ten sam katalog źródeł prawa, taka sama jurysdykcja Trybunału. Jednak nie jest to do końca prawdą bo mamy szereg wyjątków a zatem to wspomnienie współpracy międzyrządowej jest nadal bardzo żywe i w wielu procedurach to się powtarza.

2