scan0086 3

Suszarnie rozpyłowc są szeroko stosowane w przemyśle spożywczym oraz w produkcji enzymów dla przemysłu chemii gospodarczej oraz antybiotyków paszowych. Roztwór lub zawiesina jest rozpraszana w powietrzu przez dyszę lub wirujący dysk. Wymiana ciepła zachodzi między powietrzem a rozproszoną fazą ciekłą.

Liofilizacja jest specyficzną techniką suszenia, wykorzystującą sublimację pary wodnej znad powierzchni zamrożonych produktów. Proces prowadzony jest pod bardzo niskim ciśnieniem. Liofilizacja znajduje coraz szersze zastosowanie do otrzymywania stałych form bioproduktów. Dzięki prowadzeniu procesu w niskich temperaturach nie występuje zagrożenie termicznej dezaktywacji substancji biologicznych. Szczególne znaczenie odgrywa liofilizacja w przemyśle farmaceutycznym, gdzie jest stosowana m.in. do otrzymywania stałych preparatów bakteryjnych i wirusowych, stosowanych jako szczepionki, preparatów krwiopochodnych, enzymów, witamin, hormonów.

Bardzo ważne znaczenie w biotechnologii odgrywa przechowywanie szczepów drobnoustrojów w formie liofilizatów.

Literatura uzupełniająca

1.    B. Alkinson, F. Mavituna: Biochemical Enginccring and Biotechnolog)' Handbook. London MacMillan, 1983.

2.    J.E. Bailey, D.F. Ollis: Biochemical Enginccring Fundamcntals. McGraw-Hill, New York 1977.

3.    R. Hatti-Kaul, B. Mattiasson: Downstrcam proccssing in biotechnology; w Basic Biotcch-nology, C. Ratledge, B. Kristianscn (eds), Cambridge Univcrsity Press, Cambridge 2001. 187-212.

4.    K. Keller, T. Friedmana, A. Boxman: The bioseparation needs for lomorrow. Currcnt Opi-nion in Bioicchnology, 2001, 19, 438-441.

5.    M.R. Kula: Rccovcry Opcrations; w Biotechnolog)', H.-J. Rchm, G. Reed (eds), VCH. Weinheim, 1985, vol. 2, 725-760.

6.    P. Prave, U. Faust, W. Sitlig, D.A. Sukatsch: Fundamcntals of Biotechnology. Chapt. 8. VCH. Weinheim, 1987.

7.    R. Rautenbach, R. Albrecht: Membranę proccsscs. J. Wilcy, Chichester 1989.

8.    A. Sclccki, R. Gawroński: Podstawy projektowania wybranych procesów rozdzielania mieszanin. WNT. Warszawa 1992.

9.    G. Schmidt-Kastner, C.F. Gólkcr: Downstrcam Processing in Biotechnology; w Basic Biotechnolog)-, J. Bu’Lock, B. Kristianscn (eds). Acadcmic Press, London 1987, 173-195.

10.    D.I.C. Wang, C.L. Cooncy. A.L. Demani, P. Dunnill, A.E. Humphrey, M.D. Lilly: Fer-mentation and Enzymc Technology. J. Wilcy, New York 1979.

10.1. Wprowadzenie

Termin biomasa oznacza ogólnie substancje organiczne komórek roślinnych lub zwierzęcych. W tym rozdziale zajmować się będziemy biomasą mikroorganizmów (microbial biomass), tzn. substancją komórek wytwarzaną w wyniku masowej hodowli drobnoustrojów.

Biomasa mikroorganizmów stosowana jako źródło protein (jako pasza lub surowiec dla przemysłu spożywczego) często jest określana mianem „białka jednokomórkowców” (SCP — single celi protein). Wydaje się, iż bardziej poprawnym określeniem jest „biomasa jednokomórkowców” (SCB — single ccii biomass).

Przemysłowa produkcja drożdży piekamianych datuje się od połowy XIX wieku, zaś przemysłowa produkcja biomasy mikroorganizmów dla celów spożywczych została uruchomiona w Niemczech w czasie I wojny światowej - była to hodowla drożdży pastewnych. Ponownie zainteresowano się masową produkcją drożdży w latach 30-tych i podczas II wojny światowej. W Niemczech w okresie Ii wojny światowej produkowano ok. 15 tys. ton rocznie drożdży, zużywanych następnie do wytwarzania zup i kiełbas. W czasie wojny zainteresowano się produkcją drożdży dla celów spożywczych (nie dla piekarń) również w USA i Wielkiej Brytanii. W latach 60-tych podjęto badania oraz prace wdrożeniowe hodowli mikroorganizmów na węglowodorach. Jednakże wzrost cen ropy naftowej na początku lat 70-tych spowodował zaniechanie prac w tym zakresie, gdyż produkcja okazała się nieopłacalna.

Główną przyczyną zainteresowania produkcją biomasy mikroorganizmów jest światowy deficyt białek. W krajach rozwiniętych, wzrastający poziom życia pociąga za sobą wzrost zapotrzebowania na wysokiej jakości białkowe komponenty produktów spożywczych oraz pasze białkowe do hodowli bydła i trzody. Tradycyjnie zapotrzebowanie to jest pokrywane przez mączkę rybną lub soję. Biomasa mikroorganizmów stanowi wartościową alternatywę w stosunku do tych tradycyjnych źródeł białek. Zmniejszenie zużycia soi, mączki jybnej i zbóż w spasaniu trzody i drobiu może zwiększyć podaż tych surow-