Scan33

122 Rozdział 5

5.2.2. Rola organizacji pozarządowych w tworzeniu lokalnych sieci wsparcia

Proces decentralizacji państwa i przekazywania części jego zadań na szczebel samorządowy jest wzbogacony innym procesem, a mianowicie wzmocnieniem znaczenia tzw. trzeciego sektora (NGO) — organizacji nienastawionych na zysk, które stanowią uzupełnienie działań państwa oraz działań samorządów. Organizacje non profit są wyrazem społeczeństwa obywatelskiego na szczeblu lokalnym¹⁷. Trzeci sektor realizuje szereg zadań z zakresu których można przypisać do kategorii pojęciowej „bezpieczeństwo społeczne”. Z pewnością przyczynia się on do kształtowania bezpieczeństwa wspólnotowego, ma istotną rolę w integrowaniu lokalnych społeczności, a także stanowi wsparcie w trudnych sytuacjach życiowych dla osób, rodzin i zbiorowości. Dotyczy to zarówno stanów nadzwyczajnych, sytuacji kryzysowych związanych z występowaniem katastrof naturalnych, zdarzeń loso wych a także ciągłym wsparciem dla ludzi wykluczonych i zmarginalizowanych. Wsparcie społeczne stanowi rodzaj integracji społecznej, w której dochodzi do wymiany informacji, wymiany emocjonalnej, instrumentów lub dóbr materiał nycli¹⁸. Znajdujące się poza systemem władz publicznych formy organizacji spo lecznej aktywności, jakimi są organizacje społeczne, mają zróżnicowany charaktei, zwłaszcza ze względu na zakres działalności odnoszącej się do różnych płaszczyzn Niosą one pomoc poszczególnym osobom, lub grupom wymagającym wsparć i.i: osobom starym, niewidomym, niesłyszącym, rodzinom osób chorych; udziel.ij.| zarówno wsparcia o charakterze rzeczowym — materialnym, ale także emocjom! nym, tworząc poczucie integracji wspólnotowej. Działania organizacji społeczni siwa obywatelskiego służą też różnym celom, które determinują ich funkcje spo In zne. Cle te mają charakter: polityczno-społeczny, wsparcia materialnego dl i realizacji celów socjalnych i świadczenia usług społecznych¹⁹. Ramy prawne luiiT i jonowania organizacji pozarządowych zawarto m.in. w Ustawie „Prawo o słowa tdyszeniach” z 2001 r. (DzU nr 79, poz. 855), „Prawo o fundacjach” z 1999 i (1 )/U nr 46, poz. 203) oraz „Ustawie o działalności pożytku publicznego” z 200 i i (I )zU nr 96, poz. 837). Te ostatni akt prawny określa organizacje pozarządowi jako organizacje pożytku publicznego. W myśl ustawy, organizacjami pozar/ądo

¹ Na temat roli organizacji pozarządowych w tworzeniu bezpieczeństwa narodowego .s/eiolui pi . A. Skrabacz m.in. w: Organizacje pozarządowe w tworzeniu bezpieczeństwa narodowego, Wćnsz.iw.i 'OOi.

^,H I I. Sęk, Wsparcie społeczne — co robić aby stało się pojęciem naukowym7, „Przegląd 1'su liN.. glc/ny” 1986, m 3, s. 793.

^1,1 S. (iolinowska, 1'unkcje oczekiwane i realizowane organizacji pn.-nreąduwych, |w | M Mi.ni (md ), Nowe dylematy polityki społu ■ iirj, Wat m i M06, % 377 wymi są jednostki niezaliczane do sektora finansów publicznych w rozumieniu przepisów o finansach publicznych i niedziałające w celu osiągnięcia zysku osoby prawne lub jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej, utworzone na podstawie przepisów ustaw, w tym fundacje i stowarzyszenia.

Ustawa o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie określa sferę zadań publicznych, która obejmuje zadania w zakresie: pomocy społecznej, w tym pomocy rodzinom i osobom w trudnej sytuacji życiowej oraz wyrównywanie szans tych rodzin i osób, działalności charytatywnej, podtrzymania tradycji narodowej, pielęgnowania polskości oraz rozwoju, świadomości narodowej, obywatelskiej i kulturowej, działalności na rzecz mniejszości narodowych, ochrony i promocji zdrowia, działania na rzecz osób niepełnosprawnych, promocji zatrudnienia i aktywizacji zawodowej osób pozostających bez pracy i zagrożonych zwolnieniem z pracy, upowszechniania i ochrony praw kobiet oraz działalność na rzecz równych praw kobiet i mężczyzn, działalności wspomagającej rozwój wspólnot i społeczności lokalnych, nauki, edukacji, oświaty i wychowania, krajoznawstwa oraz wypoczynku dzieci i młodzieży, kultury, sztuki, ochrony dóbr kultury i tradycji, upowszechnienia kultury fizycznej i sportu, ekologii i ochrony zwierząt oraz ochrony dziedzictwa przyrodniczego, porządku i bezpieczeństwa publicznego oraz przeciwdziałania patologiom społecznym, upowszechnianie wiedzy i umiejętności u,i rzecz obronności państwa, upowszechniania i ochrony wolności i praw człowieka oraz swobód obywatelskich, a także działań wspomagających rozwój demokracji, ratownictwa i ochrony ludności, pomocy ofiarom katastrof, klęsk żywiołowych, konfliktów zbrojnych i wojen w kraju i za granicą, upowszechnienie ochrony konsumentów, działań na rzecz integracji europejskiej oraz rozwijania kontaktów i współpracy między społeczeństwami, promocji i organizacji wolon-i.n iani, działalności wspomagającej technicznie, szkoleniowo, informacyjnie lub li musowo organizacje pozarządowe oraz podmioty, o których mowa w art. 3 u m 3, w zakresie określonym w pkt. 1—23.

Istotne znaczenie dla tworzenia warunków uczestnictwa organizacji pozarządowych w wykonywaniu ich zadań i funkcji statutowych mają formy prawne, jakich one występują. Najczęściej występującą formą prawną trzeciego sektora |i i stowarzyszenie (ok. 75%), a także fundacja (20%). Inne formy występują dużo rzadziej. Szacuje się, iż cały sektor NGO w Polsce liczy ponad 120 tys. podmiotówZwykle pełnią one w środowisku różne zadania: interwencyjne, "piekiiiuze, wspierania, pomocowe i w zakresie profilaktyki. W praktyce zakres

" M 11,111111 Wlnu i«lv, Roto wy,nu m/i poramp/owych w iwomaln sin i wsparcia we wspólnotach 1,‘Lilnyi h, |\vi| / okalać un i wspunci, (h ,1 ) M < i,ip,,i< U.i. I' ( ,l,|lilt I,,i. iCulmn 3010, I3N 139,