• jednostka prowadzi ewidencję kosztów tylko na kontach zespołu 5,
• jednostka ujmuje koszty wstępnie na kontach zespołu 4 „Koszty według rodzajów” i w dalszej kolejności rozlicza je za pośrednictwem konta 490 „Rozliczenie kosztów” na konta zespołu 5 w układzie funkcjonalnym tj. wg rodzajów działalności.
Jeżeli ewidencjonowanie i rozliczanie kosztów odbywa się tylko na kontach zespołu 5 (na podstawie dokumentów źródłowych) w korespondencji z właściwymi kontami zespołu 0, 1, 2, 3, 8 to dla potrzeb analizy kosztów i wymogów statystyki, niezbędne jest prowadzenie dla każdego konta zespołu 5 ewidencji analitycznej w układzie kosztów rodzajowych np. amortyzacja, zużycie materiałów i energii, usługi obce, wynagrodzenia, świadczenia na rzecz pracowników, podatki i opłaty, pozostałe koszty.
Dla potrzeb niniejszego opracowania przyjęto, że jednostka ewidencjonuje koszty proste w układzie rodzajowym na kontach zespołu 4 i równocześnie rozlicza je za pośrednictwem konta 490 na konta zespołu 5 - koszty według typów prowadzonej działalności (funkcji).
W zespole 5 koszty ujmowane są według rodzajów działalności, w układzie:
• konto 501 działalność podstawowa - produkcyjna,
• konto 502 działalność podstawowa - handlowa,
• konto 503 działalność podstawowa - usługowa,
• konto 510 koszty wydziałowe,
• konto 520 koszty zakupu,
• konto 530 działalność pomocnicza,
• konto 551 koszty sprzedaży,
• konto 555 koszty zarządu.
Rozliczenie kosztów poszczególnych rodzajów działalności następuje na koncie 580 „Rozliczenie kosztów działalności”.
Nie księguje się na kontach zespołu 5:
• kosztów operacji finansowych (Wn konto 751),
• pozostałych kosztów operacyjnych (Wn konto 761),
• kosztów inwestycji (Wn konto 080).
Po stronie Wn kont zespołu 5 księguje się:
• koszty proste według rodzajów w korespondencji ze stroną Ma konta 490 „Rozliczenie kosztów”,
• koszty rozliczane w czasie, w korespondencji ze stroną Ma konta 640 „Rozliczenia międzyokresowe kosztów”,
• wydania półfabrykatów do produkcji, (gdy prowadzona jest ewidencja ilościowo--wartościowa) w korespondencji ze stroną Ma konta 600 „Produkty gotowe”.
Po stronie Ma kont zespołu 5 ujmuje się:
• rzeczywisty koszt wytworzenia produktów gotowych w korespondencji ze stroną Wn konta 580 „Rozliczenie kosztów działalności”, 600 „Produkty”,
• koszty do rozliczenia w czasie w korespondencji ze stroną Wn konta 640 „Rozliczenia międzyokresowe kosztów”,
• koszty sprzedaży w korespondencji ze stroną Wn konta 700 „Sprzedaż produktów”,
• koszty handlowe w korespondencji ze stroną Wn konta 490 „Rozliczenie kosztów”,
• koszty zaniechanej produkcji w korespondencji ze stroną Wn konta 761 „Pozostałe koszty operacyjne”.
Świadczenia wzajemne poszczególnych rodzajów działalności księguje się Wn konta analityczne zespołu 5 i równocześnie Ma odpowiednie konta analityczne zespołu 5. Saldo debetowe kont zespołu 5 na koniec roku obrotowego wyraża stan produkcji w toku.
170