sciaga2

Makroekonomia- nauka o gospodarce jako całości, zajmuje się powiązaniami między różnymi częściami gospodarki. Opiera się na różnego rodzaju uproszczeniach mających na celu zwiększenie operacyjności analizy. Próbuje wyjaśnić jak i dlaczego z upływem czasu gospodarka się rozwija podlega fluktuacjom i zmianom

Zajmuje się powiązaniami między różnymi częściami gospodarki upraszczając elementy konstrukcyjne i tworzy w ten sposób modele, aby wyjaśnić jak pasują one do siebie oraz w jaki sposób wzajemnie na siebie wpływają.

Model prostej otwartej gospodarki (Simple Economy) jest opisany za pomocą podstawowej tożsamości makroekonomicznej, zgodnie z którą wartość produktu krajowego brutto(/) jest tożsama z wartością tworzoną przez sumę wydatków konsumpcyjnych gospodarstw domowych(C) wydatków inwestycyjnych przedsiębiorstw^), wydatków państwa(G) oraz wartość eksportu netto(NX jest to wartość eksportu X pomniejszona o wartość importu Z) Y=C+I+G+NX

Jeśli eksport netto jest równy zeru, a wydatki państwa oznaczają różnicę między podatkami i innymi płatnościami a transferami na rzecz gospodarstw domowych, to wtedy może być spełniona tożsamość, zgodnie z którą oszczędności (S) są równe inwestycjom(/):

S=I

Dochód osobisty do dyspozycji (Y_d) odpowiada dochodom gospodarstw domowych osiągniętych w kraju i za granicą pomniejszonym o podatki i inne płatności niepodatkowe powiększonym zaś o transfery płynące do gospodarstw domowych i sektora prywatnego.

Y_d=Y+(R-T)

R- transfery do gospodarstw domowych i sektora prywatnego(subsydia, subwencje, podatki)

T- podatki i inne płatności nieopodatkowane

K,=C+S

C+S=Y+(R-T)

Y=C+S-R-T

G+/+G+A/X⁼G+.S+R + T I+G+NX=S-R+T

Główne problemy makroekonomiczne:

1.Stopa inflacji- procentowy przyrost przeciętnego poziomu dóbr i usług w ciągu roku.

2. Bezrobocie- jest to liczba osób zarejestrowanych jako poszukujące pracy i jednocześnie nie zatrudnionych.

3.    Stopa bezrobocia- jest to odsetek siły roboczej pozostającej bez pracy.

Siła robocza- liczba ludzi pracujących lub poszukujących pracy.

4.    Produkcja i wzrost- realną wielkość wypracowanego dochodu w gospodarce narodowej stanowi realny produkt narodowy brutto PNB PNB- ilość dóbr i usług na zakup których może pozwolić sobie gospodarka jako całość.

Polityka makroekonomiczna państwa -(działania stabilizujące) regulacja ułomności, niesDrawności rvnku(zakłóceń rvnku)oroblemów bezrobocia, większego tempa wzrostu, które wpływają na stan gospodarki. Państwo dysponuje różnymi narzędziami(instrumentami) polityki gospodarczej.

Wartość produktu może być liczona na bazie: -jako strumień dóbr i usług -jako strumień dochodów gosp. domowych -jako strumień wydatków gosp. domowych PNB- wartość dodana w skali całej gospodarki wytworzona w danym czasie przez wszystkie czynniki produkcji zaangażowane w gospodarce, w tym, które fizycznie mogą znajdować się za granicą kraju.

PKB - jest miara produkcji wytworzonej przez czynniki wytwórcze zlokalizowane na terytorium danego kraju, niezależnie kto jest ich właścicielem. Wartość dodana - jest to przyrost wartości dóbr w wyniku określonego (danego) procesu produkcji. Dochód Narodowy - jest to produkt narodowy netto wytworzony w gospodarce. Oblicza się go przez odjęcie amortyzacji od PNB w cenach czynników produkcji.

Amortyzacja (spożycie kapitału trwałego)- jest miarą szybkości zmniejszania się wartości istniejącego zasobu kapitału w danym okresie, będącego wynikiem jego fizycznego lub ekonomicznego zużycia.

Obliczanie PKB:

1.    Sumując wydatki na dobra i usługi różnych podmiotów gospodarczych (gosp. domowe, przeds., firmy prywatne, przeds. Publiczne, agendy rządy, agendy władzy regionalnej, lokalnej, samorządy, wydatki sektora międzynarodowego.

Y=C+I+G+NX

C- konsumpcja, I- inwestycje, G- wydatki rządowe, NX- export netto

2.    Metoda dochodowo zasobowa- sumowanie płatności dochodowych wypłacanych właścicielom czynników produkcji ( A. Smith) za ich wykorzystanie w procesie produkcji dóbr i usług ( wynagrodzenia, dochody) właściciele przedsiębiorstw, dochody osobiste z rent i zysków przedsiębiorstw.

3.    Jako suma wartości dodanej- wartość dodana stanowi przyrost wartości dóbr w wyniku określonego procesu produkcji, jest tworzona na każdym etapie przedsiębiorstwa.

Prawo popytu ukazuje odwrotną zależność zachodzącą między ilością nabytego dobra i jego ceną: w miarę wzrostu ceny ilość danego dobra nabyta w danym czasie zmniejsza się; jeśli tylko nie ulegają zmianie pozostałe warunki (eeteris paribus)

-    / odwrotnie - w miarę spadku ceny zwiększa-się ilość nabyta:

Prawo podaży ukazuje wprost proporcjonalną zależność między ilością dobra oferowaną na sprzedaż i jego ceną: w miarę wzrostu ceny rośnie ilość danego dobra oferowanego na sprzedaż - i odwrotnie - w miarę spadku ceny oferta sprzedaży jest mniejsza (eeteris paribus).

Prawo malejącej użyteczności krańcowej ukazuje, że użyteczność krańcowa maleje w miarę wzrostu konsumpcji danego dobra.

Prawo równowagi konsumenta oznacza, że konsument nie ma żadnych motywów do zmiany swego koszyka zakupów, jeśli koszyk ten zapewnia mu maksimum użyteczności całkowitej z jego dochodu przy danym układzie cen rynkowych. Oznacza to, że użyteczność marginalna ilości dobra nabytego za jednostkę pieniądza jest równa dla każdego dobra wchodzącego w skład koszyka konsumenta.

Punkt przecięcia się krzywych przychodu marginalnego i marginalnego kosztu zastosowania dodatkowej ilości zmiennego czynnika produkcji wyznacza ilość tego czynnika, jaka tworzy popyt monopsonu na ten czynnik. Cena zmiennego czynnika wytwórczego jest wyznaczona na jego krzywej podaży, w punkcie Cournota, na poziomie niższym od ceny, która istniałaby na rynku konkurencji doskonałej.

Kapitał finansowy to różne formy pieniądza (np. gotówka, kredyt bankowy, weksle, obligacje, akcje), umożliwiające inwestowanie w kapitał rzeczowy i zakup czynników produkcji; jest on przedmiotem transakcji na rynku finansowym.

Bieżąca wartość kapitału jest równa sumie ilorazów stałych rocznych dochodów z zainwestowanego kapitału (całkowitego zysku) dla każdego roku oraz stóp zwrotu kapitału oowiekszonych o 1 i oodniesionvch do potęgi równej liczbie odpowiadającej danemu rokowi; od tej sumy odejmuje się wydatek inwestycyjny poniesiony w okresie wyjściowym (w roku D).

Równowaga makroekonomiczna istnieje wtedy, gdy faktyczne bieżące dochody podmiotów ekonomicznych są równe ich planowanym wydatkom na dobra i usługi, gdy istnieje równowaga pracy, gdy istnieje równowaga na rynku kapitałowym. Ta równość oznacza znalezienie takiego poziomu PKB, w którym jest on tożsamy z dochodem.

Popyt globalny ~ produkt krajowy brutto = wielkości produkcji = wydatki na dobra i usługi gospodarstw domowych, przedsiębiorstw, państw i zagranicy AD->PKB=Y=C+I+G+NX

Równowaga ogólna w gospodarce oznacza równość między zagregowanym popytem(globalnym) a globalną (zagregowaną) podażą przy

-    braku bezrobocia

-    w sytuacji pełnego wykorzystania istniejących mocy wytwórczych(zdolności)

-    przy braku niedoboru produkcji Zagregowana podaż Y=C+5+T C-wielkość produktów konsumpcyjnych, S-oszczędności, T-podatki Zagregowany popyt D= C+I+G+R+NX

G- popyt na dobra konsumpcyjne, J- popyt na dobra inwestycyjne, G- wydatki rządowe, R- transfery rządowe, NX- eksport netto D=Y

Rozporządzalne dochody osobiste gospodarstw domowych (YD) są to dochody otrzymywane przez nie w postaci wynagrodzeń i płac od firm, w których pracują członkowie tych gospodarstw domowych (Y), powiększone o wielkość płatności transferowych od państwa (R) oraz pomniejszone o podatki bezpośrednie, które muszą oni zapłacić państwu według obowiązującej stopy podatkowej (t). Można to zapisać w następujący sposób: YD = (l-t)Y. Krańcowa skłonność do konsumpcji jest to część każdej dodatkowej jednostki osobistego dochodu rozporządzalnego, którą gospodarstwa domowe chcą przeznaczyć na wzrost konsumpcji, czyli: K5K + KSO = 1.

Pozostała część tej dodatkowej jednostki dochodu zostaje zaoszczędzona, a wielkość ta oznacza krańcową skłonność do oszczędzania i pozwala na wyznaczenie funkcji oszczędności (S) jako odpowiednika funkcji konsumpcji (C)

Nowoczesne teorie funkcji konsumpcji wykorzystują tzw. hipotezę permanentnego (stałego) dochodu, zgodnie z którą:

•    dochody gospodarstw domowych podlegają zmianom w różnych okresach, co powoduje określone ich reakcje jako konsumentów, ponieważ nikt nie lubi niepewności, czy poziom jego konsumpcji nie zmieni się;

•    konsumenci wiedzą jednak, że wahania ich dochodów są często nieuniknione i dlatego dążą do wyrównania wahań w poziomie konsumpcji, próbując "uniezależnić” ją od wahań w swoich dochodach;

•    każdy człowiek otrzymuje w swoim życiu określony poziom dochodu i właśnie ten długookresowy stały (permanentny) poziom dochodów decyduje o nawykach konsumpcyjnych i o decyzjach konsumentów, którzy planują wydatki zarówno w krótkim, jak i w długim okresie,

•    o bieżących wydatkach konsumpcyjnych decydują też wydatki poniesione w przeszłości, które mogą ograniczyć bieżącą konsumpcję lub zmienić jej strukturę w przyszłości;

•    każdy konsument ma pewne charakterystyczne cechy psychologiczne, odróżniające go od innych konsumentów i decyzje o konsumpcji zależą właśnie od tych indywidualnych cech.

Popyt inwestycyjny jest niski przy wysokiej stopie procentowej

Mnożnikiem nazywamy stosunek zmiany poziomu produkcji zapewniającego równowagę do zmiany w wydatkach autonomicznych, które ją wywołały. Mnożnik przyjmuje postać:

1

1 - Jcsk( 1 -1)

Budżet państwa to zapis planu wydatków i sposobów ich finansowania. Składnikami budżetu państwa są: zakupy rządowe (G), płatności transferowe (F), procent od długu publicznego (r). które tworzą wydatki oraz podatki pośrednie (T_c) i bezpośrednie (7*), które tworzą dochody.

Saldo budżetu państwa (deficyt lub nadwyżka) to różnica między wydatkami i dochodami, czyli:

(G + F+ r) - (T_c + T_d)

Analizując postęp techniczny wprowadzamy miarę technicznego uzbrojenia pracy, który określa wielkość wartości dóbr iwestycyjnych (mierzony w cenach stałych) na jednego nowozatrudnionego pracownika w nowych obiektach inwestycyjnych. Współczynnik technicznego uzbrojenia pracy określa koszt, wyposażenia technicznego miejsca pracy( stanowiska pracy w corocznie oddawanych do użytku nowych obiektów inwestycyjnych).

Wzrost technicznego uzbrojenia pracy nie informuje o charakterze postępu technicznego (eksport) w tym celu potrzebna jest analiza wydajności pracy na jednego zatrudnionego

AY AL

&Y- przyrost dochodu, &L- przyrost zatrudnienia

A Y

I = U*AL

Jmt

,    /    £/_* AL

k =-= —-

AY A Y

K

K

AL

AY

1

U_z- techniczne uzbrojenie pracy W_n-wydajność pracy

Jeżeli ii_z i rosną pod wpływem postępu technicznego to zmiany wielkości k zależeć będą od tempa ich wzrostu w przypadku gdy:

-    tempo wzrostu rośnie w tym samym tempie co wzrost W„ to współczynnik k będzie stały

-    postęp techn neutralny

•    Uz >W„ - postęp rośnie, kapitałochłonność

•    U_z <W_n - postęp maleje, pracochłonny, kapitałooszczędny

W długim okresie czasu występują wahania w gospodarce, Jeżeli mają one charakter regularny to są to wahania cykliczne regularnie powtarzające się. Wahania cykliczne składają się z cykli koniunkturalnych.

Cykl koniunkturalny jest to krótkookresowe wahanie produkcji wokół jej linii trędu.

Tręd produkcji to wygładzona ścieżka obrazująca rozwój produkcji w długim okresie po wyeliminowaniu wahań Cykl klasyczny opisuje przebieg koniunktury do II wojny św. Składa się z 4 faz: ożywienie, rozkwit, kryzys, depresja.

Cykl współczesny zdeformowany. Składa się z 3 faz: ekspansja, recesja, stabilizacja Twierdzi się, że kryzysy gospodarcze są wynikiem psychologicznych zachowań konsumentów, którzy nie są-skłonni wydawać całego swojego dochodu, co oznacza, że określają jego część.

Mnożnik Keynesa

1    1

a =-= —

1-C    S

AC    AS

c =-5 = —

Y    Y

c- krańcowa, psychologiczna skłonność do konsumpcji

s- krańcowa, psychologiczna skłonność do oszczędzania