skanowanie0033 2

leczenia poszczególnych członków. Umowa dotycząca pełnego uczestnictwa we wszystkich sesjach powinna być podjęta na początku terapii. Może ona być czasem złamana, ale każdy członek grupy powinien czuć się zobowiązany do uzasadnienia nieobecności. Otwiera to możliwość omówienia istotnych powodów unikania spotkali grupowych, zwłaszcza że najczęściej nieobecność na sesji jest przejawem oporu. Bardzo ważne powody życiowe uniemożliwiające przyjścip na spotkanie zdarzają się rzadko.

1). Utrzymywanie tajemnicy. Szczególnym warunkiem zapewniającym wstępne zaufanie pomiędzy członkami grupy jest dochowywanie tajemnicy. W trakcie psychoterapii grupowej nie tylko terapeuta, ale także inni pacjenci stają się powiernikami tajemnic, dowiadują się o wydarzeniach z życia, są świadkami prób nowych ustosunkowali i zachowań. Po to, aby klienci mogli ujawniać swoje trudności, eksperymentować, powinni mieć znaczną pewność, że inni uczestnicy grupy nie opowiadają o nich członkom rodzin, znajomym, innym członkom grupy poza sesjami. Dlatego też kwestia zachowania tajemnicy powinna stać się przedmiotem dyskusji na pierwszym spotkaniu terapeutycznym. Na ogól pacjenci uświadamiają sobie, że podjęcie zobowiązania o dotrzymywaniu tajemnicy chroni każdego z nich. Po to, aby umowa taka była bardziej realistyczna, nie obejmuje ona dzielenia się własnymi przeżyciami z osobami spoza grupy.

E. Kontakty członków grupy poza sesjami. W wielu grupach kontakty poza sesjami terapeutycznymi są traktowane jako niewskazane. Dotyczy to przede wszystkim grup prowadzonych ambulatoryjnie. Wiadomo, że w grupach mogą powstawać związki przyjacielskie, erotyczne, sympatie. Często pary lub podgrupy, które na pewnym etapie trwania terapii spotykają się poza sesjami, chcą zachować ten fakt w tajemnicy przed grupą.

Nie sam fakt powstawania podgrup jest anty terapeutyczny. Chodzi przede wszystkim o możliwość omawiania takich związków w toku psychoterapii. Realistyczna umowa w tej kwestii może zastrzegać, że kontakty pozagrupowe będą dyskutowane w czasie sesji po to, aby grupa miała dostęp do wszystkich interakcji, jakie zdarzają się pomiędzy jej członkami. Najprostsze uzasadnienie takiej reguły jest następujące. Grupa daje możliwość dowiadywania się i uczenia o problemach jednostki w relacjach z innymi. Nie jest to grupa towarzyska, której celem jest nawiązywanie przyjaźni. Doświadczenia wskazują, że jeżeli grupa zaczyna funkcjonować tak jak towarzyska, przestaje być skuteczna terapeutycznie. Grupa uczy, jak nawiązywać i rozwijać bliskie, długotrwale związki, ale nie „dostarcza” takich związków. Bliskie związki niektórych uczestników grupy mogą uniemożliwiać im otwarte, swobodne ustosunkowywanie się do siebie w grupie ze względu na poczucie lojalności. Jeżeli jednak uczestnicy grupy spotykają się, powinni czuć się zobowiązani do omówienia na sesji istotnych aspektów takich spotkań.

W grupach stacjonarnych reguła dotycząca nieuirzymywania kontaktów poza grupą jest nierealistyczna. Ponadto wszystkie bliższe relacje nawiązywane przez pacjentów przebywających w jednym ośrodku mogą łatwiej podlegać omówieniom.

3. CZYNNIKI LECZĄCE W PSYCHOTERAPII GRUPOWEJ

Proces zmiany w wyniku psychoterapii jest niewątpliwie złożony i można ujmować go z wielu perspektyw. Jakie czynniki mogą wpływać na proces leczenia — to jedna z trudniejszych i kontrowersyjnych kwestii w psychoterapii. Nie można udzielić w pełni wyczerpującej, jednoznacznej odpowiedzi na to pytanie. W literaturze przedmiotu podawane są jako istotne takie czynniki, które stanowią zarówno warunki uruchamiające proces zmiany, jak i możliwe mechanizmy zmian. Ponadto wymienia się czynniki, które działają również w psychoterapii indywidualnej oraz takie, które mogą wystąpić wyłącznie w terapii grupowej. Poniżej zostaną omówione czynniki leczące w ujęciu Yaloma (1975). Klasyfikacja tego klasyka psychoterapii grupowej, praktyka i badacza procesu terapii, uwzględnia zarówno warunki, jak i mechanizmy zmiany, chociaż nie jest z pewnością wyczerpująca.

3.1. WZBUDZANIE NADZIEI

Czynnik ten jest istotny dla każdego rodzaju terapii. Działa także w psychoterapii indywidualnej. Samo zgłoszenie się do terapeuty motywowane jest nadzieją na rozwiązanie problemów, pozbycie się objawów. Badania wykazują, że wysoki poziom oczekiwań pacjentów na uzyskanie pomocy w grupie terapeutycznej znacząco koreluje z elektami leczenia. W psychoterapii indywidualnej nadzieja na zmianę budowana jest przede wszystkim na zaufaniu do terapeuty —jego, spostrzeganych przez pacjenta, właściwościach osobowościowych, kompetencjach. Dla klientów psychoterapii grupowej istnieją także inne źródła wzbudzania nadziei możliwość obserwowania uczestników grupy, którzy mając podobne problemy, zaczynają je inaczej rozwiązywać. Zauważanie takich zmian daje podstawy do przypuszczenia, że poszukiwanie nowych rozwiązań i wprowadzanie ich w życie jest możliwe.

Dla podtrzymywania nadziei pacjentów istotna jest wiara samego psychoterapeuty we własne możliwości oraz zaufanie do terapeutycznych sił grupy.

3.2. POCZUCIE PODOBIEŃSTWA

Pacjenci zgłaszają się na psychoterapię z wyobrażeniem wyjątkowości swoich problemów. Czują się inni, samotni. Obawiają się, że mają impulsy, fantazje, których nikt nie podziela i nie może zaakceptować. Poczucie inności jest pogłębiane przez społeczną izolację, wycofanie z kontaktów z ludźmi, unikanie dzielenia się własnymi przeżyciami i doświadczeniami. Pacjent wchodząc do grupy terapeutycznej odkrywa, że inni także mają problemy, a niektóre zmich są podobne do jego własnych. Czuje się w związku z tym spokojniejszy, mniej wyizolowany.

Czynnik ten działa wyłącznie w psychoterapii grupowej. Nie jest on jeszcze mechanizmem leczącym, lecz raczej wspierającym terapię. Działa przede wszystkim na początku leczenia. Można go uznać za stosunkowo mało specyficzny dla