skanuj0015

drugie oblicze; pozwala to nosicielowi maski odtworzyć natychmiastowe przeobrażenia, właściwe czasom pierwotnym. W gruncie rzeczy idzie o to, aby spowodować obecność i działanie istot z okresu twórczego, jedynych, które mają magiczną moc zapewnienia rytuałowi pożądanej skuteczności. Nie zachodzi tu zresztą wyraźne rozróżnienie między „mityczną przeszłością a aktualnym ceremoniałem”. Daryll Forde stwierdzi! to jednoznacznie, jeśli idzie o Jumów z Colorado: informatorzy jego nieustannie mylili odprawiany zwyczajowo obrzęd z aktem, jakim przodkowie ustanowili swego czasu ów obrzęd.

Stosuje się wiele rozmaitych środków mających na celu wskrzeszenie płodnego czasu mocarnych praprzodków. Niekiedy poprzestaje się wyłącznie na recytowaniu mitów. Są to ex definitione opowieści tajemne o szczególnej mocy, mówiące o powstaniu danego gatunku lub ustanowieniu instytucji. Działają one na zasadzie zaklęć. Sama recytacja tekstów wystarczy, by wywołać powtórzenie aktu, który upamiętniają.

Inna metoda przywoływania okresu mistycznego polega na malowaniu wizerunków przodków na skałach lub w grotach. Przywracając im barwy, przemalowując je okresowo od nowa (nie należy czynić tego za jednym razem, bo przerwałoby się ciągłość), przywołuje się do życia istoty wyobrażone przez malowidła, uobecnia się je, by zapewniły powrót pory deszczowej, obfitość roślin i zwierząt domowych, mnogość duchów--dzieci, dzięki którym kobiety zachodzą w ciążę, zapewniając plemieniu rozkwit.

Niekiedy dochodzi do istnych udramatyzowa-nych spektakli. W Australii Warramungowie naśladują życie mitycznego przodka każdego klanu, na przykład ludzie Czarnego Węża odtwarzają życie herosa Thalawalli od chwili, gdy wyłonił się z ziemi, aż do momentu, gdy znów do niej

i :n

wrócił. Aktorzy mają skórę pokrytą puchem ulatującym przy każdym ich ruchu, co obrazuje zarodki życia dobywające się z ciała przodka. W ten sposób obrzęd zapewnia mnożenie się Czarnych Wężów. Potem ludzie wzmacniają się z kolei, regenerują, utwierdzają w swej skrytej istocie, spożywając mięso świętego zwierzęcia.

Jak wiadomo, gdy chodzi o przestrzeganie ładu świata, nie zaś o odnawianie go — spożycie świętego zwierzęcia jest zakazane, stanowi akt świętokradztwa. W danej jednak chwili członkowie klanu identyfikują się z istotami z czasów mitycznych, które nie znały zakazów, lecz same je ustanowiły, jak się to znów uczyni. W poprzednim okresie ofiarnicy uświęcili się, przestrzegając ścisłego postu i rozlicznych zakazów, dzięki którym przeszli stopniowo od świata świeckiego do świata świętego. Sami przeistoczyli się w przodków; oznaką tej metamorfozy są noszone przez nich maski i ozdoby. Mogą więc teraz zabijać i spożywać święte zwierzę, zrywać i zjadać roślinę, z którą łączy ich mistyczna więź, realizując dzięki temu wspólnotę z pierwiastkiem, któremu zawdzięczają swą moc i z którego czerpią życie. Wraz z nim wchłaniają nowy przypływ siły żywotnej. Dokonawszy tego przekazują członkom innych klanów zwierzę, które wskrzesili i zdesa-kralizowali spożywszy jako pierwsi ów święty pokarm tożsamy z nimi. Od czasu do czasu muszą go spożywać w akcie zbawczego kanibalizmu, krzepiącej teofagii; potem nie będzie im już wolno sięgać po ten pokarm. Święto dobiegło końca, ponownie ustanowiono ład.

OBRZĘDY PŁODNOŚCI ORAZ INICJACJI

Ceremonie płodności nic są jedynymi. Inne mają na celu wprowadzenie młodych ludzi do społe-