skanuj0043 3

ISO

Sl

za^o-

-v¹c;² ruonrrr^ii '.im

TZK£Sa L-S-UO" A^{3 2}

Wydarzenia, które tnilN miejsce w drugie połowie mi SieJsodziesiątya: na arenie międzynarodowej, a z wiar zeza koniec ,£mtir^: wojny'', wybuch wojn> w Za-coce Perskiej, upadek auro berańskłegc : wrtsaat rozpad systemu komunistycznego przedstawiają znakomity materiał dc przeanalizowania tego rodzą;- deklaracji.

Jul dzisiaj można powiedzieć, ze u ważne wycarzenu. nie zosiały wc wtaśawym czasre odnotowane w prognozach dotyczących rozwoju stosunków międzynarodowych. Badanie prowadzone h bardzt renomowanych eJrodKach koncentrowały «f raczej na poszukiwaniu formur. moeyiika.-ji bipoicmrft moaeic stosunków międzynarodowych niż ich zmiany Pewne nauzicje w :>tr. zakresie zda w t²: przedstawiać kierunek badać zwany ewolucjon.anen; Gktearrym oraz cyklicznym) rozwijany w Stanach Zjednoczonych w talach osiemćziesiątycr.. Opracowywane hipotez² badawcze poświęcają w-.cie miejsca prognozowane w stosunkacc międzynarodowych.

Ta okoliczność wydaje sit być ważkim argumentem ar te. aby ponownie postawić pytanie o metoC². iłŁic został) zastosowań:, aby móc zrozumieć, wyjaśnić i prognozować kierunki ewolucji systemu międzynarodówce i głównych ego aktorów. Istotnym wydaje s.ę laki: podjęcie lematu nowych hegemon.¹ w systemie międzynarodowym i w polityce światowej. Bez tego prognozowanie r.ie może uę rozwijać lub będzie mało skuteczne W funkcji prognostyczne wydaje się być użyteczny behawioraiicn. smutni uliac czy inr.r bardzie; szczegółów² metody i techniki badawcze¹. Może najbardziej skuteczny ² tym zai.iesir okaz¹! się realizm i współczesny cwolucjonisr., choć w tym pierwszym przypadku systemy kategoritłne nie stanowią już tak atrakcyjnego instrumentu jak w łatach pięćdziesiątych².

Upraszczając nieco probien można powiedzieć, iż żaden z wymienionych nurtów badawczych ¹• stosunkach międzynarodowych od 194? ?. ni- przedstawił zwartej i skutecznej koncepcji rozwoju sytuacji ns przełomie In osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych.

Nawet dość trafna prognoza Georg:‘a Orwella z J94F r. dotycząca rozwoju sytuacji na kontynencie europejskim, zwłaszcza u „Euroaąji” uznanej przez niego za jedno z trzech supermocarstw powstałych po 194$ r.. okazała się słutznu tylko częściowo. A to dlatego, iż jak stwierdzi!. Związek Radziecki r.igd) nie będzie tolerował własnego upadku w sposób pokojowy. A jednak tak się rolo. Rozpadł się nie tylko system państw socjalistycznych, aie i sam hegemon, to jest Związek Radziecki².

Rodzi się więc pytanie, czy prognozowanie jest możliwe, czy jast potrzebne, skoro i tak wszystko wydaje sit iść swoim torem, pchane raczej siłą ineicjl uiż według ustalonych reguł. Czegc można zatem oczekiwać od teorii stosunków międzynarodowych, zwłaszcza ns poziomie jej funkcji prognostycznej? Przedstawiciele owej dyscypliny naukowej nie są w tej materii zgodni tak co dc celowości, jak i możliwości prognozowania przyszłego kształtu stosunków międzynarodowych: podobnie jak konfiguracji politycznycn czy społecznych, będących między innymi konsekwencją procesów różnicowanie i jednoczenie się państw i społeczności międzynarodową].

xrcsŁ-vaxrr? m/Sszrv<

FUNKOA FREDYK7YWNA: TEORIA ł PRAKTYKA' WSPÓŁCZESNYCH STOSUNKÓW MIĘDZYNARODOWYCH

Bardzo ostrożny w odniesieniu do możliwości sautecznegc prognozowania w stosunkach międzynarodowych i poiityct światowej jer. Klasyk poćejśdi realistycznego do badanych zjawisk : zachowań państw Hans .. Morgcnt&au ^ tak saompłikowanęj materii jak polityka międzynarodowa „rznęłaś, godne zaufania przewidywanie" staje się manożiiwę. giów nie i uwagi na sprzeczność interesów. jaka zzwsre występuje w działaniach politycznych². Charakterystyczny dia M nrgenthatfa redukcjonizm nic wyklucza jednak możliwości paczukiwae rozwiązać alternatywnych. przez wskazywanie głównych determinan. zachowań się państw w określonych warunkach. Podobnie Morton A. Kapłan, który pisze ² 195? r~ iż teoria stosunków międzynarodowych mogłaby być tyl»o w niewielkim zaLrełi? wykorzystane do tntycypadi określonych. charakicrystyczpych zachowań się pasrw jur- r. ar od o w. Tc z koić „pozwoliłoby przrwićaeć’ modaowe zachowania się w obrębi: sy stemu nręózynarodowegc. jak i „warunki, w których charakterystyczne działan;e : oddziaływania systemu roieccynarPdc-wrgo pozostaną stare oraz ui.it przy których wystąpieniu le zachowania się będą ulegały sntiar.it". wskazując jednocześnie na ćietunk. owej zmiany¹².

Du²id Singer argumentował w kilka lat później, zt każdy anałitycny model powinier. dawać godne zaufana prognozy, caoć fiirjcdnokromie podkreślał. iż c wiele łatwiej jest opisywać i wyjaśniać badaną rzeczywistość niż przewidywać. Aby zwiększyć skuteczność prognozowania, w s-oicł pracach sugerował po ar rżenie bazy badawczej i jej zintegrowanie na poziomic teoretycznym „wówczas to nasze prognozowanie onaże się skuteczniejsze”” Kenneth N. Wala. różniący się ² swoim podejściu do badań w zakresie stosunków międzyr.arodow-ych oó cytowanych uprzednio autorów-, pozostaje Zgodny co do celowości prognozowania. V² swych książkach Mar., ihe Siau and War: A Theoreitcal Analysif oraz Thtory of Jmer-Mlional Paluicr mówi wyraźni: o funkcji prognostycznej nauki o stosunkach międzynarodowych, wskazując jednocześnie, ii wszelkie przewidywani² w tym obszarze są bardzo utrudnione „gdyż zachowania się państw i polityków są w istocie trudne do jednoznacznego określenia"inaczej mówiąc, me poddają sie żadnym rygorom Komentując behawioralne fascynacje metodami matematycznymi, mechanicznymi technikami głosowania, wieiośdą danych statystycznych ora: innymi, bardzo wynłiernjmi wartościami znany struktura lista Staniej Hoffman stwierdza, iż „zbieranie faktów to za mało". Nic jest bowiem przjaatne zbieranie odpowiedzi, gdy nie zostały up-zedmo postawione pytania. Przecież bipo.arnośc czy snultipoiar-iiciść św iata to rralne konstruacie. choć tak naprawdę wcześniej ani iader. teoretyk stosunków międzynarodowych, an: polityk ich nie wymyślił iai.o teoretyczną konstrukcję Podobnie jak „zimna wojna", która zaistniała, gdj zaistniały warunki wewnętrzne i zewnętrzne sprzyjające «go rodzaju forntuic stosunków między² narodowych”.

Ml. M e r | « n t » u, Pointa...

" Tunn, ». A i nu:

“ D ? i r. p ² i, Kfoórh ««.< Prot-as łr i!'or,V Petit Ul' A Peatt httro- -r 0²4j¹y, W«sivlf» Pro² |v»0. a :m .

'² K N. W E 111, 7Wr..„ « 6fc; k. N.Ałltl, Mor., tk, Świt oed lt²«r. A TaroretkdAMiyth. Nb² Yori I9S9.

"SHefrim, Seta oo ińt Limsu of Keailor. „Swial neicurcl', Wtalw 1911.    ^ł2Ł

055—636-

1

Riimnv RlMWtki    I t² IW

2

O. O r ² e 11. Rek /«<, Warsów² l»M. $. 19; i nul ; S P I e i o ń. Wbi² priyszłeco rozwoje

3

•H. I. M 0 : { 11 111 u, Poliiie.- a***e Ne/.out 7V Strurs.it jo- Panor enf Prost, Ne» Yeri IMS; A. K ■ p I i n, Syum ond Proton « foltmtulooa: Poi.iin. Ne²- Yort IM"

’ H. J. M o r g e n I h I u. Potitic:., ». 7; M. A. K % p i ł n. Syum one Proca/ Pe/tUcoi Selma, „Soda! Renireh", Sprint 1968, vol. ?5. No I, i. <S-4Ć.