skanuj0053 2

54 Rozdział 4.

nim naddatkiem na obróbkę skrawaniem. Do wykonania karbu stosuje się frez tarczowy o kształcie zębów odwzorowujących kształt karbu. Dopuszcza się również wykonanie karbów metodą strugania lub dłutowania nożami kształtowymi, niedopuszczalne jest występowanie po obróbce na dnie karbu rys widocznych nieuzbrojonym okiem. Rysy te mogą być dodatkowym źródłem powstawania stref koncentracji naprężeń obniżających wytrzymałość udamościo-wą badanej próbki. Wyniki prób udarności są porównywalne tylko przy próbkach o jednakowym kształcie. Dopuszcza się do badań próbki odlewane z zachowaniem dokładności kształtów i tolerancji wymiarowych przewidzianych normą.

4.4. Budowa i działanie młota wahadłowego typu Charpy'ego

Próbę udarności wykonuje się na młotach wahadłowych typu Charpy’ego. Typowy młot tego rodzaju został przedstawiony na rys. 4.2. Młot składa się z podstawy, wahadła ułożyskowanego na łożyskach tocznych, na końcu którego umieszczony jest bijak będący elementem wymiennym. Jest to podyktowane rozszerzeniem zakresu energii młota. Typowe młoty posiadają w wyposażeniu dwa bijaki o różnych masach. Wahadło młota jest podnoszone na stałą wysokość H, a następnie unieruchamiane na tej wysokości za pomocą zaczepu. Po zwolnieniu z zaczepu młot spada i uderza z odpowiednią energią w próbkę, przełamuje ją i podnosi się na wysokość h. Różnica wysokości określa energię, która została zużyta na przełamanie próbki. Badaną próbkę umieszcza się w dolnej części młota na specjalnych podporach, rozstawionych o wielkość zdefiniowaną normą PN-EN/10045-1.

w- Uwaga: próbkę ustawia się na podporach, gdy bijak młota jest w położeniu dolnym

(neutralnym), odchylając go nieco od pionu, aby umieścić próbkę.

Po przełamaniu próbki wahadło młota zostaje wyhamowane za pomocą dźwigni ręcznego hamulca taśmowego. Do szybkiego odczytu energii, która została zużyta na przełamanie próbki, służy skala oraz wskazówka typu biernego (pozostaje na maksymalnej wartości), napędzana przez wahadło młota. Typowa skala młota Charpy’ego jest przedstawiona na rys. 4.7.

Na skali umieszczone są trzy podziałki, dwie dotyczą energii dwóch wymiennych bijaków, trzecia jest podziałką kątową, która służy do obliczenia energii według wzoru:

K = M-g-L-(cos(3-cosa) [J],

gdzie: M - masa wahadła zredukowana do środkowej części byaka,

L - długość wahadła, od osi obrotu do środka zredukowanej masy,