skanuj0093 (Kopiowanie)

Pomiędzy naskórkiem a skórą właściwą istnieje ostra granica, brak jo natomiast pomiędzy skórą właściwą a tkanką podskórną, gdyż włókna jedne warstwy przechodzą bezpośrednio w drugą. W obrębie całej prawie skóry zewnętrzna część skóry właściwej tworzy wiele nieregularnych, palcza> stych wyrostków zwanych brodawkami, wchodzących w zagłębienia n dolnej powierzchni naskórka. Odpowiednikiem nierównego, falistego układu brodawek jest tzw. poletkowanie powierzchni skóry, tworzące swoisty „rysunek” skóry, szczególnie charakterystyczny na opuszkach palców Naskórek jest to nabłonek wielowarstwowy płaski,rogowacicjący. Gruboś jego w zależności od okolicy wynosi 0,07-1,4 mm i więcej, przy czym pod wpływem niektórych czynników fizycznych (ucisk, tarcie, promieniowcami nadfioletowe) ulega on znacznemu pogrubieniu.

Naskórek składa się z ^!5 warstw: najbardziej zewnętrzną jest warstw rogowa, następnie kolejno warstwa jasna, warstwa ziarnista, warstwa kolczysta oraz warstwa podstawna, czyli rozrodcza. Warstwa rogowa zbudo wana jest z wielu płaskich, wydłużonych komórek nie mających jąder, których cytoplazma w większości zostaje zastąpiona przez keratynę. Najbardziej “powierzchowne części warstwy rogowej ulegają stałemu złusz czaniu. Naskórek nic ma naczyń krwionośnych i jest odżywiany przez tkankę łączną skóry właściwej, drogą dyfuzji, przez płyn tkankowy wypełniając}' przestrzenie międzykomórkowe w warstwie rozrodczej.

Skóra właściwa jest zbudowana z 3 rodzajów włókien łącznotkankowych: kolagenowych, sprężystych i srebrochłonnych, przy czym ostatnie należą do układu siateczkowo-śródbłonkowcgo skóry. Przestrzenie międzywłókien-kowe wypełnia bezpostaciowa masa, która składa się głównie z kwaśnych mukopolisacharydów, tj. kwasu hialuronowcgo i kwasu cliondroityno-siarkowego. Rola tych związków polega na „cementowaniu” środowiska łączno tkankowego. Mają one ważne znaczenie dla zjawisk przepuszczalności skóry właściwej oraz odgrywają znaczną rolę w procesach obronnych skóry.

Drugim elementem skóry właściwej, oprócz włókien, są składniki komórkowe, do których należą fihrqblasty,-fibrocyty, histiocyty, komórki -tuczne, monocyty, limfocyty. W zdrowej skórze właściwej głównym elementem komórkowym są -fibroblasty, natomiast w stanach zapalnych skóry pojawiają się też wyżej wymienione typy komórek. W skórze właściwej wyróżnia się 2 warstwy: warstwę brodawkową, obejmującą brodawki skórne i dochodzącą do najbardziej wewnętrznej powierzchni naskórka, craz warstwę głębszą, siąteczkową.    ,

Naczynia krwionośne dochodzą do skóry właściwej z tkanki podskórnej.

Na granicy skóry właściwej i tkanki podskórnej tworzą one spolt, tzw. I pięć tętnicą ^głęboką, od której odchodzą tętniczki zaopatrujące mieszki I włosowe, gruczoły i nerwy skórne. Odchodzące od tego splotu naczynia* tworzą tuż u podstawy brodawek skórnych tzw. splot poęjhiodawkowy. I Sploty naczyniowe żylne przebiegają równolegle do naczyń tętniczych. ■ Naczynia-chłonne tworzą również 2 sploty — głęboki i powierzchowny—!

Nerwy czuciowe skóry pochodzą z oun i zaopatrują skórę właściwą i na- l| skórek w wolne zakończenia nerwowe bądź wytwarzają swoiste „aparaty? li

184 Zarys biofarmacji

ptoroW-e^W odczuwaniu bólu,biorą udział wolne zakończenia nerwowe.

itomiast swoiste „aparaty” receptorowe odgrywają rolę w odbieraniu ych rodzajów czucia, np. ciałka dotykowe. (Meissnera), receptory zimna 'kolby Krausego), receptory ciepła (ciałka Ruffiniego), receptory^- ucisku (ciałka Paęinicgo)r Tkanka podskórna jest zbudowana z tkanki łącznej włóknistej, tworzącej przegrody między zrazikamjjłuszczu. Stanowi ona podporę dla tkanki tłuszczowej oraz naczyń i nerwów wnikających do skóry. Zawiera części wydzielnicze gruczołów potowych oraz receptory ciepła.

Skóra ma liczne przydatki, do których należą gruczoły łojowe, gruczoły potowe, włosy oraz paznokcie.

Gruczoły łojowe należą do gruczołów, których komórki podczas wydziela-uia ulegaią rozpadowi. Wydzieliną tych gruczołów iest łój" skórny służący do natłuszczania skóry i włosów. Gruczoły łojowe są na ogół związane Ł mieszkamuwłosowymi. Stanowią one boczne uwypuklenie torebek włosowych. Wydzielaniu łoju sprzyja skurcz mięśni przywłośnych, które pod Wpływem zimna kurczą się powodując opróżnienie gruczołów łojowych i natłuszczenie skóry. Jest to jeden z mechanizmów ochronnych przed zimnem i dlatego duża liczba gruczołów łojowych znajduje się wmiejscach pozbawionych tkanki tłuszczowej (np. skóra nosa i czoła).

Gruczoły potowe rozmieszczone są prawie w całej skórze. Szczególnie obfite są w okolicach dłoni, stóp oraz dołów pachowych.

Włosy są tworami dodatkowymi skóry i pokrywają prawie całą jej powierzchnię. Wyróżnia się 3 grupy włosów: meszek pokrywający skórę tułowia, kończyn oraz twarzy, włosy długie pokrywające głowę, okolice pachowe, okolice narządów płciowych i okolice twarzy u mężczyzn oraz włosy szczeciniaste (rzęsy i brwi). Część włosa wystająca nad powierzchnię naskórka nosi nazwę irzopu, druga część znajdująca się w skórze nazywa się korzeniem. Korzeń włosa tkwi w pochewkowatym zagłębieniu naskórka, który nasi nazwę mieszka. Do mieszka włosowego uchodzi przewód wy-prowadzający gruSZSfEflojowcgo.

Do najważniejszych czynności skóry należą: ochrona głębiej położonych tkanek oraz regulacja gospodarki wodnej i cieplnej organizmu. Ponadto skóra ma właściwości resorpcyjne oraz receptorowe. Właściwości^-/ochronne zawdzięcza skóra przede wszystkim warstwie rogowej i częściowo warstwie ziarnistej naskórka. Warstwa rogowa jest zbudowana z martwycETkomórek zawierających keratynę, która jest białkiem bardzo opornym ze względu na dużą zawartość .cystyny^ Stale złuszczanie się warstw powierzchniowych przyczynia się do usuwania czynników szkodliwych z powierzchni naskórka. Warstwa ziarnista—i -częściowo jasna odgrywają rolę nieprzepuszczalnej bariery dla ciał obcych, zapobiegając przed wnikaniem w głąb skóry właściwej substancji znajdujących się na powierzchni naskórka. Funkcja ochronna tych warstw polega prawdopodobnie na mechanizmie fizykochemicznym, przy czym odgrywa tu rolę pośrednia przestrzeń między kwaśną warstwą rogową a zasadową kolczystą. Przed działaniem promieni nadfioletowych ochrania barwnik, zwany melaniną, syntetyzowany z tyrozyny w warstwie podstawnej naskórka.