Skan0

^ząsuu naiaaowane i Kwanty promieniowania przechodzące przez substancję żywą wywołują w pierwszym etapie wiele procesów fizycznych, w tym wzbudzanie atomów i cząsteczek, wytwarzanie jonów, wolnych rodników i nadtlenków. Niektóre produkty reakcji elementarnych cechuje wysoka aktywność chemiczna. Produkty te zapoczątkowują liczne procesy chemiczne i biologiczne.

m

22.5.2. Efekty radiobiologiczne

Oddziaływanie promieniowania ną poziomie molekularnym

Promieniowanie jonizujące wywołuje skutki na poziomie molekularnym w organellach i w komórkach; letalne uszkodzenie organizmu nie musi być związane z le-talnym uszkodzeniem komórek - może ono być spowodowane ich złośliwą transformacją.

Przyjmuje się, że najbardziej krytycznymi molekułami w komórkach są molekuły DNA, które mogą być uszkadzane bezpośrednio i pośrednio -- przez oddziaływania produktów radiolizy wody, głównie rodników (OH\ HO\ H^x) i nadtlenków (H₂0₂). Uszkadzane mogą być również i inne makromolekuły biologiczne (proteiny i inne). Różne możliwe uszkodzenia molekuł przedstawiono na rycinie 22.15.

Makromolekuły:

DNA:

Chromosomy:    A

Ryc. 22.15. Schematyczny obraz uszkodzeń radiacyjnych. Makromolekuły: A - dęcie łańcucha głównego, B - zszywanie boczne (crosslink) lub rozcinanie, C - uszkodzenie punktowe. DNA: A - rozerwanie jednej nici, B - rozerwanie obu nici, C - zszywanie boczne, D -uszkodzenie szczebli (rung) spirali. Chromosomy: A - chromosom normalny, B - odcięcie fragmentu, C - uformowanie niecentryczne, D - tworzenie pierścienia.

70 7