Snap02

WPROWADZENIE

Obecny rozwój piśmiennictwa w zakresie szeroko rozumianej filozofii przyrody ożywionej i filozoficznych zagadnień biologii nie sprzyja syntezie i systematyzacji poglądów, wręcz przeciwnie - przez rozproszenie publikacji szczegółowych i przyczynków monograficznych, o różnorakiej zresztą orientacji - utrudnia wyrobienie sobie całościowego obrazu i dokonanie bardziej jednolitej interpretacji problematyki istoty, genezy i ewolucji życia.

Te m.in. względy zadecydowały o podjęciu inicjatywy scalenia i przedstawienia w sposób usystematyzowany najważniejszych zagadnień z tego zakresu. W pierwotnym zamierzeniu praca Życie — ewolucja miała mieć charakter podręcznika dla studentów filozofii, bowiem od dawna aż nadto silnie odczuwany jest jego brak zarówno przez uczących się, jak i nauczycieli filozofii. Jednakże w trakcie przygotowywania Życia -ewolucji złożoność problematyki i wielość aspektów zadecydowały o częściowej zmianie koncepcji i poszczególne partie tej całości przybrały charakter bardziej monograficzny. Niemniej autor starał się nie tracić z oczu aspektu dydaktycznego, wychodząc niejako naprzeciw owemu aktualnemu zapotrzebowaniu społecznemu. Bowiem nieliczne istniejące pomoce podręcznikowe, m.in. ks. Franciszka Gabryla Filozofia przyrody (Kraków-Warszawa 1910, cz. IV, ss. 279-461) czy ks. Kazimierza Waisa Kosmologia szczegółowa, cz. 1 (Gniezno 1931, ss. 391), są już tak przestarzałe i anachroniczne w zestawieniu z postępami zarówno filozofii, jak i nauk biologicznych, iż nie mogą być brane w rachubę nawet jako wzorzec formalny wykazu problemów wymagających wyjaśnienia filozoficznego. Ponad 30 lat temu ks. Lech Kaczmarek wydał Zarys psychologii neoiomistycznej (Poznań 1958), w którym porusza zagadnienia definicji życia, genezy życia, natury życia wegetatywnego, pochodzenia form organicznych, ale traktuje je jako wstęp do omawiania życia sensytywnego i intelektualno-wolitywnego człowieka. Zarówno szczupłość opracowania (ss. 34-99), jak i pewne niedostatki merytoryczne i metodologiczne nie pozwalają na wykorzystywanie tego fragmentu Zarysu w dydaktyce. Znacznie lepiej pod tym względem przedstawia się część 11 książeczki ks. Piotra Chojnackiego Ż filozofii przyrody i psychologii (Warszawa 1939, ss. 67-93). Z publikacji nowszych na uwagę zasługuje praca zbiorowa pod redakcją ks. Stanisława Mazierskiego Zarys filozofii przyrody ożywionej (Lublin 1980, KUL, ss. 339), która opiera się na przeświadczeniu, że - jak czytamy w Przedmowie - badania z zakresu genetyki, ewolucjonizmu, biologii molekularnej i teoretycznej przyczyniają się do szerszego spojrzenia na fenomen życia oraz pozwalają dostrzec w nim implikacje filozoficzne, społeczne, moralne, prawne i otwierają nowe możliwości prowadzenia dialogu na płaszczyźnie światopoglądowej.