skan150

ka mechanicznego, to - oprócz następstw wynikających z doraźnego upośleii dzenia czynności narządów dotkniętych urazem - pojawić się mogą możliwi skutki pośrednie: wstrząs pourazowy (por. rozdz. 16), zatory spowodowane I utworzonymi zakrzepami, zatory powietrzne lub tłuszczowe, również niedokrwistość pokrwotoczna (jeżeli straty krwi były znaczne). Tkanki uszkodzone, zwłaszcza zmiażdżone, są szczególnie podatne na działanie drobnoustrojów - istnieje więc możliwość rozwoju wtórnego zakażenia i jego następstw, do posocznicy włącznie.

Jeżeli w wyniku rozległego urazu nastąpiło zmiażdżenie znacznych obszarów mięśni szkieletowych, rozwija się tzw. zespół zmiażdżeniowy (ang. crush syndrome). Rozległy uraz mechaniczny jest przyczyną uwolnienia dużych ilości mioglobiny. Jej cząsteczka ma masę wystarczająco małą (około 17000 daltonów), aby mogła przesączyć się przez naczynia kłębuszka nerkowego ; i przedostać do kanalików nerki. Ponieważ mioglobina jest substancją o cechach nefrotoksycznych, uszkadza komórki nabłonka kanalikowego. Co: więcej, w kwaśnym odczynie wytrąca się ona z roztworu: powstają wałeczki: mioglobinowe, zatykające światło kanalików i powodujące małomocz (w kraik: cowych przypadkach bezmocz). Rozwija się więc ostra niewydolność nerek;! (por. rozdz. 19): końcowy element patogenetyczny zespołu zmiażdżeniowe-go.

Długo utrzymujący się ucisk skóry i tkanki podskórnej (tj. przewlekłe działanie czynnika mechanicznego) może być przyczyną miejscowego upośledzenia krążenia krwi; przewlekłe ograniczenie ukrwienia prowadzi do martwicy tkanek i powstawania odleżyn (łac. decubitus), częstego powikłania chorób zmuszających chorego do długotrwałego pozostawania w łóżku.

6.1.2.

Wibracje i choroba wibracyjna

Wśród środowiskowych czynników mechanicznych szczególne miejsce przypada wibracjom: drganiom mechanicznym o częstotliwości od 0,5 do kilku tysięcy Hz, przenoszonym na organizm człowieka z silników, maszyn i narzędzi, stanowiących źródła wibracji. Wyróżnia się działanie ogólne wibracji (tj. poddanie urazowi wibracyjnemu całego organizmu, np. w czasie podróży śmigłowcem, przejazdu traktorem itp.) oraz działanie miejscowe (np. w czasie obsługiwania narzędzi lub urządzeń stanowiących źródło wibracji - tń eksponowane są zwykle kończyny górne). Działanie wibracji jest osłabiane przez wytłumianie drgań (tj. obniżanie ich amplitudy) dzięki sprężystości!;! licznych tkanek, przede wszystkim wskutek elastycznych właściwości chrzą-j stek stawowych. Wytłumianie zachodzi głównie, choć nie wyłącznie, w, chrząstkach i więzadłach kręgosłupa (w przypadku działania ogólnego) lubi

150