str0019

Hulla, jest jedną z głównych teorii wyjaśniających nabywanie i utrwalanie reakcji instrumentalnych. Obecnie behawioryści tworzą zwartą, choć izolowaną grupę, zwłaszcza w Stanach Zjednoczonych, wydają też własne czasopismo.

1.7.2. Etologia

Powstanie nowoczesnej etologii (dosłownie: nauki badającej obyczaje. od gr. a,9oę, ethos - obyczaj) było z jednej strony reakcją na subiektywizm zoopsychologii, z drugiej — na zbyt „laboratoryjne” podejście behawiorystów. Etologia jest obiektywistyczną nauką biologiczną o zachowaniu się i jego korelatach. Znaczy to. że nic tylko przeciwstawia się próbom interpretacji zachowania, opierając się na przeżyciu danego osobnika, lecz także interesuje się aspektem przyczynowym, przystosowawczym (teleonomicznym) zachowania, oraz rozwojem osobniczym i rodowym obserwowanych reakcji behawioralnych.

Etologia wyrosła z badań terenowych, wykonywanych na zwierzętach w ich naturalnym środowisku, zwłaszcza przez O. Heinrotha. a program jej sformułowali w latach 1930-1950 K. Z. Lorenz i N. Tinbergen. Po-cząslkowo etolodzy zajęli się niemal wyłącznie teorią instynktu, traktując go jako kanwę zachowania. Później W. H. Thorpe wprowadził do etologii tematykę uczenia się, przez co zbliżył tę dyscyplinę do amerykańskiej psychologii eksperymentalnej. R. A. Hinde rozwinął badania nad motywacją, a H. Mittelstaedt wprowadził analizę zachowania za pomocą pojęć cybernetycznych, ł. Eibl-Eibesfeldt rozszerzył zainteresowania etologii na człowieka, w wyniku czego powstała nowa jej gałąź antropoetologia. Gdy uwzględnimy, że prace nad instynktem musiały oprzeć się na badaniach percepcji, dostrzeżemy, że etologia stopniowo objęła wszystkie dziedziny. którymi poprzednio interesowała się psychologia zwierząt. W istocie, ostatni wzrost zainteresowania przejawami rozumienia u zwierząt (tzw. et o logi a kognitywna) usprawiedliwia akceptację w etologii psychologicznego pojęcia psychiki. Przez określenie to rozumiemy całokształt cech i procesów osobniczych związanych ze zintegrowanym odbiorem i przetwarzaniem informacji (zob. s. 6), opartym na pobudliwości oraz z całościowym organizowaniem (sterowaniem) reakcji behawioralnych i zachowania się osobnika. Skrajnie uproszczony schemat blokowy mechanizmów związanych z tymi zjawiskami, badanymi przez etologię. przedstawia rysunek 2.

W zakresie problematyki bezsłownego powitania u niektórych ludów etologia zazębiła się z etnologią. Proces specjalizacji doprowadził do usamodzielnienia niektórych kierunków elologicznych. jak zoosemiotyka (zajmująca się sygnałami komunikacyjnymi u zwierząt), socjologia zwierząt czy etologia stosowana. W roku 1975 E. O. Wilson stworzy! nowy. kontrowersyjny kierunek nazwany socjobiologią, którego podstawowym założeniem jest teza, że zachowanie społeczne, tak zwierząt, jak i ludzi, jest uwarunkowane czynnikami wrodzonymi (dziedzicznymi).

19