str0032

Stąd też dyscyplinę zajmującą się badaniem tych zjawisk i ich interpretacją nazywamy elektrofizjologią.

Podstawowym pojęciem w elektrofizjologii jest potencjał. Nazywamy tak różnicę potencjałów³ (czyli napięcie elektryczne) między dwiema elektrodami wprowadzonymi do żywego ustroju lub kontaktującymi się z nim. W obrębie każdego potencjału rozróżniamy składową stałą i składową zmienną. Składową stałą nazywamy wartość utrzymującą się przez dłuższy czas na jednakowym poziomie lub ulegającą powolnym, niewielkim zmianom. Składową zmienną natomiast nazywamy szybkie zmiany potencjału zachodzące w krótkich odcinkach czasu. Najczęściej przedmiotem zainteresowania badacza jest składowa zmienna, natomiast składowa stała potencjału jest eliminowana za pomocą odpowiednich układów elektronicznych i uważana za wielkość zerową (rys. 6).

Rys. 6. Rejestracja potencjału biologicznego, tj. różnicy potencjałów między badanym środowiskiem (np. wnętrzem komórki (K) a miejscem odniesienia). W zależności od sposobu wzmocnienia potencjału możemy śledzić jego składową stałą (A) lub zmienną (B)

Rozróżniamy potencjały spontaniczne i wywołane. Pierwsze powstają wskutek wewnątrzmózgowych procesów nie kontrolowanych bezpośrednio przez eksperymentątora, drugie — pojawiają się na wyodrębnione (dyskretne) bodźce naturalne (błyski światła, dotykanie skóry, krótkie dźwięki) lub sztuczne, najczęściej impulsy elektryczne, drażniące drogi nerwowe w mózgu lub rdzeniu kręgowym albo nerwy obwodowe.

Potencjały są odprowadzane z układu nerwowego za pośrednictwem elektrod o różnych rozmiarach i konstrukcji. Do badania aktywności bioelektrycznej pojedynczych neuronów stosuje się mikroelektrody wykonane z metalu lub ze szkła. Mikroelektrody metalowe służą do odprowadzania

' A więc odmiennie niż w fizyce, gdzie potencjał w danym punkcie pola elektrycznego jest odnoszony do Ziemi.

32