strona (56)

Przeciwwskazania:

1)    czynne procesy zapalne w obrębie aktywizowanych stawów,

2)    świeże blizny pooperacyjne lub inne rany, gdzie ruch mógłby być czynnikiem utrudniającym gojenie,

3)    stany wymagające bezwzględnego unieruchomienia, takie jak zwichnięcia czy złamania; 'wybór momentu aktywizacji ruchowej zależy od lekarza prowadzącego pacjenta.

Metodyka ćwiczeń czynno-bicmych:

1.    Pozycja wyjściowa, stabilizacja takie jak przy ćwiczeniach biernych. Odciążenie ćwiczonej kończyny musi być bardzo dobre, bo jeżeli nie uzyska się pełnego zaufania pacjenta co do skuteczności tego działania, skutki mogą być wręcz odwrotne do zamierzonych.

2.    Ruch prowadzi się w niepełnym zakresie, a jego wartości graniczne wyznaczają odczucia bólowe. Prowadząc te ćwiczenia należy doprowadzić ruch do granicy bólu, a nawet lekko ją przekroczyć. Zależy to od psychicznej akceptacji pacjenta.

3.    Tempo ćwiczeń bardzo wolne, zezwalające pacjentowi na koncentrację i w jej wyniku na rozluźnienie.

4.    Liczba powtórzeń ćwiczenia od 10 do 15 w jednej serii. Praktycznie najlepiej jest w jednym seansie terapeutycznym stosować od 3 do 5 serii po 10 powtórzeń. Przerwy między seriami, 2—3--minutowe, należy wykorzystać na rozluźnienie ćwiczonych mięśni, np. przez masaż. Wskazane jest, by w czasie przerwy wykonać krótką serię ćwiczeń oporowych w sąsiednim ogniwie aparatu ruchu. Na przykład, jeżeli omawianą formą ćwiczeń mobilizowane są zespoły dynamiczne w obrębie stawu biodrowego, w którym umiejscowione jest schorzenie, to w przerwie trzeba wykonać serię ćwiczeń oporowych zginaczy i prostowników stawu kolanowego tej samej kończyny. Przyczepy zakończeniowe obu tych grup mięśniowych znajdują się nad stawem biodrowym, co powoduje, że w jego obrębie po ćwiczeniach oporowych stawu leżącego niżej, obserwuje się rozluźnienie pozwalające na uzyskanie lepszych efektów w podstawowym działaniu.

5. Ćwiczenia czynno-bierne należy prowadzić przy wspomaganiu środkami fizykoterapii, obniżającymi napięcie mięśniowe, a często pod osłoną leków przeciwbólowych.

Przy prawidłowo prowadzonych ćwiczeniach z dnia na dzień zakres ruchu powinien stopniowo wzrastać. Należy zwrócić uwagę, że ćwiczenia czyr.no--bierne są skuteczne tylko przy zachowanej dowolnej czynności nerwowo--mięśniowej. Porażenia lub niedowłady pochodzenia ośrodkowego, połączone ze wzmożonym napięciem mięśniowym (spastyczne), nie mogą być dowolnie kontrolowane, nie mogą podlegać zatem świadomemu rozluźnieniu i dlatego nie kwalifikują się do tej formy ćwiczeń.

Ćwiczenia samowspomagane

Są to ćwiczenia kombinowane. Dla chorych części ciała jest to działanie o charakterze biernym przy sile mięśniowej wg skali Lovetta 0 i 1. Dla zdrowych kończyn, które przez system bloczkcwo--ciężarkowy prowadzą ruch w porażonych częściach ciała, są ćwiczeniami czynnymi, często oporowymi. Wspomaganie ruchu może mieć charakter bezpośredni lub pośredni. Jeżeli np. jedna kończyna górna jest „ćwiczona” przez drugą, zdrową, jest to oddziaływanie bezpośrednie. Natomiast ćwiczenie porażonych kończyn dolnych za pomocą zdrowych kończyn górnych z wykorzystaniem systemu bloczkowo-ciężarkowe-go będzie działaniem pośrednim (ryc. 31).

Ćwiczenia te wykorzystuje się najczęściej u osób przewlekle chorych, u których proces patologiczny spowodował nieodwracalne zmiany. Mają one duże oddziaływanie psychiczne przez uaktywnienie pacjenta w celu utrzymania optymalnego poziomu sprawności fizycznej.

Prowadzi się je w celu:

1)    poprawienia trofiki przez zwiększenie działania „pompy mięśniowej",

2)    utrzymania odpowiedniego zakresu ruchu w stawach,

56