3. Układ krzepnięcia - większość czynników powodujących proces zapalny stymuluje wytwarzanie i uwalnianie tkankowego aktywatora płazminogenu (t-PA), któiy inicjuje fibrynolizę i kininogenezę, fragmenty rozpadu fibrynogenu (FDP) działają chemotaktycznie, rozszerzają naczynia i zwiększają ich przepuszczalność.
4. Aminy biogenne - histamina działa przez receptory HI na naczynia mikrokrążenia i H2 na limfocyty T i B oraz na mastocyty. przez rec. HI histamina pobudź produkcję i uwalnianie NO, kurcząc jednocześnie włókna aktomiozyny. Serotonina w dużych ilościach występuje w OUN, błonie śluzowej jelita, płytkach krwi i mastocytach. Powoduje agregację płytek krwi, rozszerza małe naczynia obwodowe.
5. Pochodne kwasu arachidonowego - aktywacja fosfolipazy A2 powoduje uwaolnienie z błony kom. kw. arachidonowego, z którego pod wpływem cyklooksygenazy (COXl i COX2) powstają [prostaglandyny, tromboksan -i prostacykliny, a pod wpływem lipooksygenaz (LO) Ieukotrieny (LTB4, LTC4, *UTD4jił LTE4). Prostaglandyny odpowiadają za wzrost przepuszczalności i rozszerzenie naczyń, biorą udział w patogenezie gorączki i bólu w zapaleniu. Leukotrieny są czynnikiem chemotaktycznym i aktywują neutrofile, rozszerzają mięśniówkę naczyń.
6. Czynnik aktywujący płytki krwi (PAF) - wytwarzany przez neutrofile, bazofile, eozynofile, makrofagi, mastocyty i płytki krwi. Bierze udział w rozwoju zapalenia, powodując mobilizację, agregację i uwalnianie płytek krwi, w znacznie niższych stężeniach niż histamina zwiększa przepuszczalność naczyń oraz powoduje ich skurcz, stymuluje makrofagi do produkcji TNF-u.
7. Cytokiny - należą do grupy polipeptydów rpodukowanych głównie przez mastocyty i makrofagi, są mediatorami działającymi ąuto - , para- i endokrynnie. Cytokiny związane z proteoglikanami macierzy komórkowej śródbłonka stanowią sygnał do przechwycenia określonego leukocytu. Polega to na zwiększeniu syntezy cząsteczek adhezyjnych, innych cytokin, czynników wzrostu, eikozanoidów i NO. -
Cytokiny dzielimy na pro- i przeciwzapalne. Do prozapalnych zaliczamy IL-1 i TNF, które-— wywołują gorączkę i aktywują limfocyty T i B, zaś do przeciwzapalnych należą IL-4, IL-6, IL-