Scan0003

Niesteroidowe leki przeciwzapalne i przeciwbólowe czyli NLPZ

Proces zapalny

Zapalenie jest zespołem zjawisk patologicznych pojawiających się na skutek uszkodzenia tkanek, które może być spowodowane różnymi bodźcami: fizycznymi (urazy, mikrourazy), chemicznymi (substancje żrące), termicznymi, biologicznymi zewnętrznymi (bakterie-paciorkow^ce, gronkowce, wirusy, riketsje, ciała obce) lub wewnętrznymi (antygeny własne). Zjawiska te prowadzą do aktywacji lub zahamowania wielu układów enzymatycznych, wtórnych przekaźników i elementów układu immunologicznego. (Patrz ryc. 1.) których zadaniem jest eliminacja czynników szkodliwych i „naprawa uszkodzonej tkanki.

Z klinicznego punktu widzenia pierwszym objawem jest krótkotrwały skurcz naczyń mikrokrążenia a następnie ich rozkurcz (zaczerwienienie) i przesięk osocza. W następnym dochodzi do nacieku leukocytów i makrofagów⁷. Zaczyna się proces fagocytozy uszkodzonej tkanki, czynników egzogennych i innych czynników wywołujących proces zapalny. Jeśli wszystko przebiega prawidłowo i zmiany są niewielkie, to proces zapalny się kończy. Jeśli uszkodzenie było znaczne lub doszło do jakich kolwiek nieprawidłowości leukocyty ulegają uszkodzeniu, a uwolnione enzymy proteolityczne rozkładają zdrową tkankę - zapalenie się rozszerza, czyli występuje stan podostry lub przewlekły.

Uszkodzona tkanka wyzwala procesy reparacyjne - wytwarzane są duże ilości włókien kolagenu i tkanki podstawowej - jeśli są trawione przez enzymy to tworzy się ziarniak. Jeśli proces wygasa tworzy się blizna.

W staw^:ach błona maziowa znacznie przerasta i wpulcla się do jamy stawu (łuszczki)(ryc. 2.b.) Zostaje uszkodzona chrząstka i nasady kości (rvc.2.c.). Pomiędzy łuszczkami tworzą się zrosty włókniste a później kostne. Zapalenie rozszerza się dalej - na tkankę łączną.

Przez cały czas trwania zapalenia występuje ból i ewentualnie gorączka.

Związki i substancje uczestniczące w procesie zapalnym nazywamy mediatorami odczynu zapalnego, (ryc.l.).

Do najważniejszych mediatorów odczynu zapalnego należą prostaglandyny.

Prostaglandyny powstają z kwasu arachidonowego przy udziale cuklooksygenaz prostaglandynowych.

Reasumując prostaglandyny: obniżają próg bólowy indukują proces zapalny podwyższają temperaturę ciała zmniejszają lepkość krwi

zwiększają wydzielanie śluzu błony śluzowej żołądka nasilają diurezę (zwiększają wytwarzanie i wydalanie moczu)

Jak wspomniano, prostaglandyny powstają z kwasu arachidonowego przy udziale cuklooksygenaz prostaglandynowych (COX).

Obecnie znamy dwa rodzaje COX:

COX-l - cyklooksygenaza konstytutywna COX-2 - cyklooksygenaza indukcyjna

NLPZ hamują aktywność COX ale z różną siłą i selektywnością większość NLPZ to leki nie wybiórcze, hamujące obie COX. Selektywnym i nieodwracalnym inhibitorem COX-l jest kwas acetylosalicylowy czyli aspirina, a inhibitorem COX-2 rofekoksyb i celekoksyb.