str34

ton pt+rmupf Podstawy ntuk o wychowanki

składa się z pakietu reakcji. Jeśli w pewien sposób zachowamy się wobec kogoś, dajemy mu również pewien obraz siebie. Jeśli na przykład rozpoczynam wykład od stów: „Szanowni Państwo, cieszę się, że wszyscy Państwo przybyli, najpierw chciałbym przedstawić mój program...”, mógłbym wtedy określić swoją tożsamość przez to, że utrw alam działanie tych zdań poprzez obserwacje. Reakcja publiczności dostarcza mi pojedynczych cegiełek. Jeśli wprowadzenie nie zostanie wysłuchane, tożsamość jest równa zeru. Tożsamość składa się z wzorców zachowań powstałych z pozytywnych i negatywnych reakcji. Jest produktem subiektywnego zachowania i obiektywnej na nie odpowiedzi, echem czy informacją zwrotną¹¹⁹.

W ramach koncepcji behawiorystycznej tożsamość jest czarną skrzynką (black box) zapisaną funkcjonującymi normalnymi zachowaniami. Jest wynikiem dobrowolnego przystosowania (asymilacji), wymuszonego przystosowania (akomodacji), konkurencji i zwycięskiego rozwiązywania konfliktów¹²⁰.

► Teoria tożsamości według funkcjonalizmu strukturalnego. Reprezentowane tu stanowisko mówi, że każde wyuczone zachowanie jest umacniane przez funkcjonujący strukturalnie układ ról. To stanowisko jest głównie prezentowane przez strukturalno-funkcjonalną teorię ról T. Par-sonsa¹²¹. W tym układzie jednostka posiada tożsamość wtedy, gdy sprosta całkowicie oczekiwaniom zewnętrznym. Dopiero poprzez to możliwy jest pozytywny feedback. Tożsamość powstaje dzięki nadaniu etykiety z zewnątrz. Jest to rodzaj rozdawania certyfikatów przez społeczeństwo, rodzaj potwierdzenia funkcji, przez którą konfigurowana jest wartość samego siebie. „Stałość i jednoznaczność oczekiwań co do ról” nadają

jej odpowiedni kierunek¹²². Koncepcję tę kryty-kuje przede wszystkim Ralf Dahrendorf i J. Ha-bermas¹²³. Ten ostatni określa przypadek, który u Parsonsa wykazuje normalną zdolność do funkcjonowania, jako „patologiczny przypadek marginalny”.

15.3.3.4. Teoria tożsamości

z psychoanalitycznego punktu widzenia Obecnie już klasyczna psychoanalityczna teoria tożsamości pochodzi od Erika H. Eriksona¹²⁴. W decydujących punktach opiera się ona na dalszym rozwoju modelu psychoanalizy. Nie będziemy zagłębiać się w tajniki tego zagadnienia, przedstawimy jedynie główne wyniki.

Chodzi tutaj o teorię, która głosi, że tożsamość jest rodzajem programu, porównywalnego z programem obsługi, który — raz już aktywowany w nas — rozwija także wiasną indywidualną dynamikę. Istotną cechą jest tutaj endogenny punkt wyjścia. Struktury tożsamości Ja są uwarunkowane genetycznie i kierują się energią wzrostu pojedynczych faz rozwoju. Podstawowa ufność jest kluczowa dla zdrowej siły owego Ja.

Erikson pisze: „nauczyliśmy się traktować podstawową ufność jako kamień węgielny zdrowej osobowości”¹²⁵. Jest to uzasadnione zaufanie w odniesieniu do innych i [...] proste poczucie pewności w odniesieniu do samego siebie”¹²⁶. Religia i tradycja zasilają przekonanie dziecka, „że świat jest godny zaufania”¹²⁷. Podstawowa ufność ciągnie się jak czerwona nić będąca wzrostem zdrowej osobowości Ja przez wszystkie fazy rozwoju. Wymaga autonomii, inicjatywy i zaufania do siebie.

Wobec zdrowej osobowości stoi człowiek znajdujący się w kryzysie. Kryje się za tym obraz, że jedynie zdrowe części mogą stanowić pomoc

¹¹⁹    B. F. Skinner, Verbal Behavior, New York: Appleton Century Crotts 1959.

¹²⁰    H. Hierdeis, op. cit., s. 94 i nast. Zob. też H. Seifferta Erziehungswissenschaft im Umriss, Stuttgart - Berlin: Kohl-hammer 1973, s. 97—98.

¹²¹    T. Parsons, Struktura społeczna a osobowość, prze!. M. Tabin, Warszawa: PWE 1969.

¹²²    H. Hierdeis, op. cit., s. 101.

Spl Ibidem, s. 95

¹²⁴    E. H. Erikson, Tożsamość a cykl życia, prze!. M. Żywicki, Poznań: Zysk i S-ka 2004.

¹²⁵    Ibidem, s. 53.

¹²⁶    Ibidem, s. 52.

¹²⁷    Ibidem, s. 60.