1 + 3 + 5 = 9 kolumn na kolejnych poziomach empor w ramieniu transeptu symbolizuje 9 chórów anielskich (-> anioł*)
a wydzielone zach.
skrzyżowanie naw b wydzielone wsch. skrzyżowanie naw
c zach. chór z ap- 1 sydą, tzw.
Chór Anielski d wsch. chór z apsydą
strop polichromowany 1193
poziom okien
pasiasty wątek muru z dwubarwnego kamienia łuk tęczowy
5
6
apsyda wsch. kolumny z głowicami kostkowymi i filary niosące półkoliste łuki arkad
Hildesheim, kościół św. Michała, 1010-1033. Założenie dwuchórowe. 1. Izometria, wyraźne zestawianie prostych brył stereometrycznych (addycyjność brył); dwie wieże na skrzyżowaniach naw, cztery wieżyczki boczne. 2. Trójkondygnacyjne empory „anielskie” w ramionach transeptu; tu empora płn.-zach., przed nią tzw. anielska przegroda chórowa, k. XII w. 3. Nawa środkowa na planie trzech kwadratów wyznaczonych rozstawem filarów skrzyżowania naw, jest w przybliżeniu tej samej długości co transepty; przemienność podpór A-B-B-A. Szerokie nawy boczne. Trzy apsydy wsch. 4., 5. - Halowa krypta. 6. Wnętrze, widok w kierunku wsch. 7. Przekrój podłużny.
Paderborn, kaplica św. Bartłomieja, wzniesiona w 1017 przez warsztat przybyły z Grecji, który pracował przy katedrze biskupa Meinwerka. Jest to najstarszy kościół halowy w Niemczech. Głowice kolumn bizantyjskie. Sklepienie składa się z 12 kopułek.