Starożytny Rzym cz II

Upadek cesarstwa na Zachodzie

«T - v y; - .y

• ••

Społeczeństwo

••    “ uss

' )£-, .■ ' • ' •.:

■    |*V- V

• •» :*•

Kultura materialna, artystyczna i umysłowa

'jr'i*:. A

przyczyny:

•    kryzys władzy cesarskiej (liczne uzurpacje, czyli bezprawne przywłaszczenie sobie włądzy)

•    kryzys gospodarczy

•    najazdy barbarzyńców (Hunów, Wandalów, Gotów, Franków, Anglów, Sasów) •

476 r. - ostatni cesarz zachodniorzymski Romulus Augustulus usunięty z tronu przez barbarzyńskiego dowódcę wojskowego Odoakra ..    ... ...

nobiles - warstwa panująca, senatorzy, wyżsi urzędnicy, posiadacze latyfundiów, w których pracowali niewolnicy i ludność wiejska uzależniona od nobiles przez system klienteli i patronatu

equites - grupa zamożnych należąca do centurii jazdy

chłopi - od III w. p.n.e. ulegają pauperyzacji na skutek napływu taniego zboża i niewolników, przenoszą się do miast tworząc proletariat

niewolnicy - nie mieli żadnych praw; powstania 137 - 132 r. p.n.e., 104-101 r. p.n.e., największe - Spartakusa 73 - 71 r. p.n.e.

koloni od poł. II w. n.e. - wolni dzierżawcy działek, stawali się ludźmi przywiązanym do ziemi na skutek jednostronnego przedłużenia okresu dzierżawy przez właściciela

próby reform społecznych i agrarnych podjętych przez Tyberiusza S. Grakchusa 133 r. p.n.e. i Gajusza S. Grakchusa 123 r. p.n.e. doprowadzają ichTwórców do konfliktu z senatem i optymatami (stronnictwo arystokratyczne); Grakchowie twórz stronnictwo popularów (demokratyczne)

■    kształtuje się pod wpływem hellenistycznym lecz zachowuje swoją odrębność

■    budowa infrastruktury: sieci dróg, kamiennych mostów (najdłuższy -1100 m -

na Dunaju w Dacji), systemu grzewczego - /7ypo/rausfi/m>.kanalizacji, wodociągów -akweduktów (najważniejszy - aqua Marcia z 144 r. p.n^.^ _w ;•

■    architektura: ^{1 2}

•    przyjęcie greckich porządków architektonicznych (rzymsko-dorycki, joński, koryncki, Toskański, kompozytowy) i motywów roślinnych

•    udoskonalenie konstrukcji łuków i sklepień

•    budowle:    -■:•••    •

-    kolumnady, portyki kolumnowe, posągi wokół forum (największe na Forum Romanum)

-    bazyliki (pierwszą - basilica Porcia 184 r. p.n.e.)    ,

-    pałace (np.: Oktawiana Augusta, Domus Aurea wzniesiony przez Nerona - znajdujące się na Palatynie oraz pałac Dioklecjana w Splicie w Dalmacji)

-    termy (np.: Agryppy, Karakalli)    .•    ■

-    teatry (np.: Skaurusa, Pompejusza), cyrki (np. Circus Maximus), amfiteatry (np. Colosseum)

-    architektura sepulkralna - nagrobna (mauzolea, katakumby)

-    łuki triumfalne (no.: Tytusa. Septimiusza Sewera, Konstantyna), kolumny (np.:

-    wille cesarskie (np.: Hadriana w TiVoli) "" ¹

-    budownictwo mieszkalne: wznoszono kilkupiętrowe kamienice czynszowe - insulae, przeznaczone dla ubogiej ludności; arystokracja i patrycjat budowały jednorodzinne luksusowe wille z atrium® w środkowej części domu

rzeźba: portretowa, reliefy zdobiące ołtarze, łuki triumfalne, kolumny, sarkofagi

malarstwo: dekoracyjne, ścienne, np.: wnętrza willi Farnesina oraz willi w Pompejac

•    style:

-    inkrustacyjny - polegający na imitowaniu okładzin z różnokolorowego marmuru za pomocą nakładania farby pędzlem

-    architektoniczny - charakteryzuje go stosowanie techniki kompozycyjnej dającej iluzoryczne wrażenie przestrzenności

literatura, filozofia:

•    okres archaiczny 240 - 80 r. p.n.e.: Plautus ok. 250 -184 r. p.n.e. - Żołnierz Samochwał. Terencjusz ok. 185 - 159 r. p.n.e. - Dziewczyna z Andros, Katon 234 - 149 r. p.n.e. -

obrońca starorzymskich ideałów - O rolnictwie

•    okres cyceroński 80 - 30 r. p.n.e.: Katullus ok. 87 - 54 r. p.n.e. - Warkocze Bereniki, Lukrecjusz ok. 99 - 55 r. p.n.e. - O naturze rzeczy (epikureizm®), Cyceron 106-43 r. p.n.e. mowy oskarżycielskie przeciwko Werresowi i Katylinie, Paradoksy stoików (stoicyzm®), Salustiusz 35 - 35 r. p.n.e. - Spisek Katyliny, G.J. Cezar 100-44 r. p.n.e. - Pamiętniki o wojn. galijskiej, Pamiętniki o wojnie domowej

•    okres augustowski 30 -14 r. p.n.e.: Wergiliusz 70 -19 r. p.n.e. - Bukoliki, Georgiki, Eneida -epopeja narodowa, Horacy 65 - 8 r. p.n.e. - Pieśni, ody, satyry, np. księga jambów - Epod, listy, np. Do Pizonów, Owidiusz 43 -18 r. p.n.e. - Metamorfozy, Sztuka kochania,

Tytus Liwiusz 59 r. p.n.e. -17 p.n.e. - Ab Urbe condita

•    okres cesarski 14 r. - V w.n.e.: Fedrus I w. n.e. - przekład z greki na łacinę bajek Ezopa; bajki satyryczne, Seneka ók. 5 - 65 r. n.e.¹ Dialogi, Ożyciu szczęśliwym, Pliniusz Starszy 23 - 79 r. n.e. - Historia naturalna, Tacyt 55/56 -117 r. n.e. - Germania, Roczniki, Dzieje

prawo - Rzymianie twórcami pierwszego na świecie kompletnego systemu prawa (ius ciuile) i nauki prawa | - III w. n.e. (Gajusz, Papinianus, Paulus, Ulpianus); wpływ na prawo zachodniej i środkowej Europy

8

1

politeistyczna, podlegająca wpływom greckim i wschodnim

chrześcijaństwo - I - III w. n.e. - powolny proces chrystianizacji cesarstwa

•    pierwsza poł. III w. - pierwsze rozporządzenia przeciw chrześcijanom

•    313 r. - edykt mediolański uznający chrześcijaństwo jako religię dozwoloną

2

   381 r. - chrześcijaństwo religią państwową