Starożytny Rzym cz I

f

i

I

Kultura i sztuka

c.d.

architektura:

•    nowy schemat zabudowy miasta:

-    punkt centralny stanowi rynek (agora)

-    ulice przecinają się pod kątem prostym

-    miasta otoczone z zewnątrz murami

•    monumentalne formy, przepych, mozaiki, malowidła (pierwiastki kultury wschodniej)

3 STAROŻYTNY RZYM

Chronologia	-    okres Rzymu królewskiego: 753 r. p.n.e. (założenie Rzymu) dó 509 r. p.n.e. (wypędzenie ostatniego króla TarkwiniUsza Pysznego) . ; . -    republika {res pnblica): 509 r. p.n.e. > 31 r. p.n.e. (zwycięstwo Oktawiana Augusta pod Akcjum)
	“ cesarstwo: pryncypat do 2S4 r. n.e.; dominat 284 r. n.e. (początek panowania Dioklecjana) do 476 r. n.e. (upadek Cesarstwa Zachodniorzymskiego)
Początki Rzymu	-    położenie: płw. Apeniński -    mieszkańcy: Ligurowie, Italikowie II poł. II tys. p.n.e., Etruskowie 1000 p.n.e. -    powstanie Rzymu - na skutek podboju etruskiego 600 r. p.n.e. " nazwa: od rodu Rurna, bądź od Romulusa (legenda o wilczycy, Remusie i Romulusie)
Rozwój terytorialny	-    IV - II w. p.n.e. - podporządkowanie Rzymowi: Italii, Sycylii, Sardynii, Korsyki, pn.Afi^ki, części Hiszpanii, Macedonii,'Grecji,-Pergąmonu 7 -    1 w. p.n.ei - podbój: Azji do rzeki Eufrat, Egiptu, Numidii, Galii . ,. “ 1 - II w. n.e. - opanowanie: Brytanii, Tracji, Dacji, Armenii
i. Ludność imperium	-    obywatele rzymscy - z przysługującą im pełnią praw publicznych i prywatnych -    sprzymierzeńcy - bez prawa prowadzenia polityki zagranicznej i wojen, zobowiązani do pomocy wojskowej Rzymowi ” ludność prowincji - traktowana jako poddani Rzymu, nie pełniąca służby wojskowej, zobowiązana do świadczeń materialnych
A b i i 1 i 1 : i	-    podstawowa jednostka taktyczna: legion (ok. 5 tys. żołnierzy) -    obowiązek służby wojskowej; mężczyźni (17-46 rok życia) • • -    szyk bojowy: złożony z trzech szeregów; do boju wysyłano najpierw najmłodszych z pierwszego szeregu, a w przypadku zbliżającej się klęski - najstarszych z trzeciego szeregu (res ad triarios venit) ~ reformy Mariusza ii/i w. p.n.e.: •    służba wojskowa - oparta na dobrowolnym zaciągu •    stała armia zawodowa - państwo uzbraja armię i płaci żołd żołnierzom -    reformy G.J. Cezara 1 w. p.n.e.: •    rozwój sztuki oblężniczej •    zastosowanie broni miotającej
1 ■■'•“'i .» Państwo 7 * •• • * * : 'i , i # • * v •* , - •" v • •* •	-    republika - system polityczny ukształtowany w okresie walk między patrycjuszami a plebejuszami 494 - 287 r. p.n.e. •    Zgromadzenie Ludowe: -    komicja centurialne - decydowały o wojnie i pokoju, wybierały wyższych urzędników (konsulów, pretorów, cenzorów) -    komicja trybusowe - organ ustawodawczy; wybierały niższych urzędników (edylów. kwestorów-.) •    senat - organ kolegialny składający się z byłych i czynnych urzędników; kompetencje: bezpieczeństwo państwa, polityka zagraniczna, sprawy kultu, przydzielanie dowództwa i namiestnictw •    urzędnicy: konsulowie, cenzorzy, pretorzy, edylowie, kwestorzy •    urzędnik nadzwyczajny - dyktator •    trybuni ludowi - obrońcy plebejuszy; prawo weta wobec decyzji urzędników i ustaw zgromadzeń ludowych i senatu •    przyczyny upadku: -    niedostosowanie republikańskich struktur władzy do zarządzania ogromnym imperium -    rywalizacja między wybitnymi wodzami, np. walki między triumwirami: Gnejuszem Pompejuszem, Gajuszem Juliuszem Cezarem i Markiem Licyniuszem Krassusem -    cesarstwo: •    pryncypat (od princeps - pierwszy) - stworzył go Oktawian August panujący w latach 31 r.p.n.e.-14 r.n.e.; cesarz: “ ... -    skupiał w swoim ręku ńajwyższą władzę wojskową -    kontrolował prowincje -    dysponował uprawnieniami trybuna ludowego -    pełnił funkcję cenzora i najwyższego kapłana •    dominat (od dominus - pan) - zapoczątkowany przez cesarza Dioklecjana panującego w latach 284 - 305 r., jest formą monarchii absolutnej: * władza cesarska oparta na religijnych podstawach -    przeprowadzenie reformy administracyjnej, monetarnej, wojskowej -    dokonanie podziału władzy: najpierw pomiędzy czterech władców (system teirarchii), następnie między dwóch cesarzy sprawujących rządy na Wschodzie i Zachodzie

7