• dorobek kultury greckiej był rozwijany przez Starożytny Rzym - rozwijanie sieci dróg wew., wodociągów, amfiteatrów, świątyń, stadionów, armii
• Imperium było zintegrowane przede wszystkim przez wspólne prawo, wspólnotę cywilizacyjną, porządek pokojowy - Pax Romana
b) Średniowiecze
• bazą jednoczenia była religia
• Imperium Romanum zastąpiono Imperium Christianum (Res Publica Christiana)
• uniwersalizm chrześcijański utrwalony przez sieć zakonów, budownictwo sakralne, stan rycerski, język łaciński
• Christianitas i Europea były synonimami
• zasada uniwersalizmu chrześcijańskiego najsilniej wyrażał św. Augustyn („O państwie")
■ idea chrześcijańskiego imperium pokojowego, pod zwierzchnictwem papiestwa
■ papiestwo było gł. czynnikiem duchowej integracji europejskiej: wspólne źródło wiary, uniwersalna organizacja kościelna, powszechne stosowanie łaciny
■ zakony tworzyły podstawowe ośrodki życia intelektualnego, gospodarczego i kulturalnego
■ rozwinęły jurysdykcję kościelną, szkolnictwo, działalność wydawniczą, artystyczną - przede wszystkim uniwersytety
• w VIII i IX w. najsilniej idee jedności chrześcijańskiej Europy realizował Karol Wielki
■ zakładał szkoły z jednolitym systemem nauczania, wprowadził jednolity system monetarny, organizował wielonarodowe armie, wprowadzał łacinę i jednolite prawo
• 1462 - 62 król czeski Jerzy z Podiebradu wyszedł z koncepcją utworzenia związku chrześcijańskich władztw w Europie, tzw. Ligę Pokoju -> zakładała ona równy status członków niezależnie od wielkości państw, a także funkcjonowanie 2 organów: Trybunału i Rady
c) Nowożytność
• unia polsko - litewska (XIV - XVII w.)
■ w 1569 r. utworzono jeden organ polityczno - państwowy ze wspólnym monarchą, sejmem walnym, monetą
■ miał charakter wielonarodowy i wielowyznaniowy
• XVII w. - francuski król Henryk IV zaprezentował Wielki Plan
■ autorem był Książe Maksymilian Sully
■ zakładał utworzenie związku państw europejskich obejmujących 3 wyznania: katolicyzm, protestantyzm i kalwinizm
■ pomijał Rosję i Turcję, bo uważał je za cywilizacyjnie odległe od Europy
■ proponował strukturę ogólnoeuropejską - wolność handlu, obronę przed zagrożeniami zewnętrznymi
• XVIII w. - projekt związku państw europejskich autorstwa W. Penn'a „O obecnym i przyszłym pokoju w Europie"
■ chciał udziału Rosji i Turcji
■ chciał przenieść model państwa na arenę stosunków międzypaństwowych
■ głównym organem miał być parlament odpowiedzialny za ustanawianie norm prawnych dla Europy, łagodzenie sporów i nakładanie sankcji dla opornych
■ dodatkowo zakładał utworzenie rządu i trybunału sprawiedliwości (dla Europy i kolonii angielskich w Ameryce)
• Charles de Saint - Pierre - idea Unii Europejskiej na początku XVIII w.
■ „wieczyste przymierze" -> 24 monarchów europejskich w tym Rosji
■ monarchowie mieli scedować swoje uprawnienia na stały Senat Europejski
■ zadanie Senatu - rozstrzyganie sporów, spraw politycznych, finansowych i militarnych
■ czynnikiem integrującym miał być handel
• projekt federacji europejskiej Stanisława Leszczyńskiego (1677 - 1766)