Uczciwek184

W liniach o napięciu 110 kV dla zapewnienia skuteczności działania automatyki SPZ przekaźniki odległościowe w normalnej pracy pracują z I strefą wydłużoną, przez co zwarcia na całej długości są wyłączane w tym samym czasie. Po wyłączeniu zwarcia i pobudzeniu automatyki SPZ następuje automatyczne skrócenie strefy wydłużonej ze 115% X_L do 85% X_L. Po cyklu W-Z lub W-Z-W i odmierzeniu czasu blokady SPZ, następuje powrót do nastawień przekaźnika odległościowego sprzed zakłócenia.

10.10.2. Automatyka załączania rezerwy SZR

Samoczynne załączanie rezerwy ma za zadanie utrzymanie zasilania najważniejszych odbiorców energii elektrycznej w przypadku nadmiernego obniżenia się napięcia lub wyłączenia z ruchu podstawowego źródła zasilania. Polega ono na przełączeniu tych odbiorów na rezerwowe źródło zasilania. Źródłem rezerwowym może być zarówno linia lub transformator nie pracujące w normalnych warunkach (rezerwa jawna), jak i linia lub transformator pracujące przy niepełnym obciążeniu (rezerwa ukryta).

W celu uzyskania wystarczająco dużej niezawodności układy automatyki powinny w szczególności spełniać następujące wymagania:

•    zapewniać załączenie jednokrotne, bez samoczynnego powrotu układu zasilania do stanu przed cyklem SZR;

•    powodować pobudzenie do pracy, gdy napięcie podstawowego źródła zasilania obniży się poniżej nastawionej wartości (30 -*■ 60%) napięcia nominalnego (Un);

•    umożliwiać kontrolę obecności napięcia źródła rezerwowego (80 h- 100%) U_N oraz kontrolę zaniku napięcia resztkowego;

•    powodować bezzwłoczne wyłączenie przy załączeniu na zwarcie (współpraca z automatyką zabezpieczeniową);

•    działać z opóźnieniem przy zaniku napięcia oraz bez opóźnienia przy samoczynnym otwarciu wyłącznika zasilania podstawowego. Układ automatyki powinien być wyposażony w przełącznik

umożliwiający programowanie pracy, np.:

pozycja I — SZR transformatora (rezerwa jawna), pozycja II - automatyka SZR odstawiona,

pozycja III - SZR sekcji (rezerwa ukryta) oraz sygnalizacją działania układu.

W skład układu automatyki SZR wchodzą następujące człony:

•    rozruchowy,

•    zwłoczny,

•    blokujący,

•    wykonawczy.

Człon rozruchowy stanowią dwa przekaźniki ponadnapięciowe reagujące na zanik (obniżenie) napięcia podstawowego i jeden przekaźnik nadnapięciowy do pomiaru napięcia na zasilaniu rezerwowym.

Człon zwłoczny służy do opóźnienia działania automatyki i wyeliminowania zbędnych przełączeń, których przyczyną może być krótkotrwałe obniżenie się napięcia wynikające ze zwarć w sieci.

Człon blokujący odpowiada w układzie automatyki SZR za niedopuszczenie do wielokrotnego zamykania i otwierania wyłącznika w obwodzie rezerwowego zasilania podczas zwarć na szynach.

Człon wykonawczy realizuje zamknięcie wyłącznika źródła rezerwowego z opóźnieniem, którego zwłokę określa warunek:

to > t_7r + At

w którym:

t₀ - nastawiony czas zwłoki przekaźnika z opóźnionym powrotem,

t_7r - czas załączania wyłącznika źródła rezerwowego,

At - czas rezerwowy zawarty w granicach 0,3 4- 0,5 s.

10.10.3. Automatyka częstotliwościowego odciążenia SCO

Zadaniem automatyki SCO jest ograniczenie skutków związanych z naruszeniem bilansu mocy czynnej w systemie elektroenergetycznym, jak również w wydzielonych układach odbiorczo--wytwórczych, powstałych wskutek zakłóceń. W warunkach normal-

343