Wojtyla06

UCZESTNICTWO 309

znane i stosowane. Ma ono także znaczenie filozoficzne. W znaczeniu potocznym „uczestnictwo” to tyle mniej więcej, co „udział”. Mówimy więc np., że ktoś był uczestnikiem zebrania - to znaczy, że wziął w nim udział. Stwierdzamy fakt w sposób najogólniejszy i jakby statystyczny, nie sięgając do podstaw tego udziału. Znaczenie filozoficzne „uczestnictwa” każe nam natomiast szukać tych podstaw. W tym znaczeniu termin „uczestnictwo” jako odpowiednik lac. participatio ma długą i bogatą historię - w języku zarówno filozofii jak i teologii. W studium niniejszym idziemy oczywiście za znaczeniem filozoficznym terminu „uczestnictwo”, chodzi nam bowiem nie tylko o zewnętrzne stwierdzenie faktu - udziału konkretnego człowieka w jakimś działaniu „wspólnie z innymi” - ale chodzi nam o sięgnięcie do podstaw tego udziału.

Chodzi mianowicie o sięgnięcie do tych podstaw, jakie tkwią w osobie. (Tym może zastosowane tu pojęcie uczestnictwa będzie się różnić od tradycyjnego znaczenia filozoficznego, które nawiązywało raczej do natury). Przez uczestnictwo rozumiemy tutaj to, co odpowiada transcendencji osoby w czynie wówczas, gdy ten czyn jest spełniany „wspólnie z innymi”, w różnorodnych relacjach społecznych czy między-łudzkich. Oczywiście - jeśli odpowiada transcendencji, odpowiada także integracji osoby w czynie, gdyż integracja, jak stwierdziliśmy, stanowi aspekt komplementarny w stosunku do transcendencji. Rys uczestnictwa wskazuje więc na to, że człowiek, działając wspólnie z innymi, zachowuje w tym działaniu wartość personalistyczną własnego czynu, a równocześnie urzeczywistnia to, co wynika ze wspólnoty działania. Można też - odwracając tę kolejność - powiedzieć, że dzięki uczestnictwu człowiek, działając wspólnie z innymi, zachowuje to wszystko, co wynika ze wspólnoty działania, a równocześnie - przez to właśnie - urzeczywistnia wartość personalistyczną własnego czynu.

Uczestnictwo jako właściwość samej osoby działającej „wspólnie z innymi”

Bardzo ważne w drugim, pełniejszym określeniu uczestnictwa jest wyrażenie „przez to właśnie”. Wyrażenie to bowiem wskazuje na właściwy charakter uczestnictwa. Przede wszystkim więc widać jasno, że pojęcie „uczestnictwo” stosujemy tutaj w tym celu, aby sięgnąć do samych podstaw działania „wspólnie z innymi” - i to tych właśnie, które tkwią w osobie i są jej samej właściwe. Z kolei zaś widać, że to wszystko, co stanowi o wartości