wykład

Współczesne koncepcje nauczania początkowego

Koniec XX i początek XXI wieku jest charakterystyczny dla wielu zmian w różnych dziecinach życia. Jest to okres przyspieszonej zmienności teorii wartości i stylów życia, potrzeb i dążeń ludzki, wzrostu i rozwoju osiągnięć w dziedzinie technologii informacyjnej medycynie, czy też ekonomii. Współczesne społeczeństwo charakteryzuje się coraz wyższym stopniem złożoności i dynamiki życia. Cywilizacja wymaga od jednostek oraz grup nowych wzorców zachowania bardziej adekwatnych do obecnych sytuacji, a co za tym idzie zupełnie innych niż te które obowiązywały i były przydatne w przeszłości w warunkach mniej złożonych i bardziej stabilnych. Bardzo ważną role w tej kwestii oraz w innych dziedzinach życia odgrywa edukacja. Za nią stoi dążenie do zmian rozwoju dzieci i młodzieży.

Przybliżone polskiemu środowisku pedagogicznemu koncepcje innej edukacji, w większości przeniesione ze

szkół zachodnich, cechuje najczęściej brak realnych ocen danego systemu

edukacyjnego.

Błędem wydaje się być traktowanie doświadczeń i osiągnięć jednostkowych jako wzorów reformy oświaty masowej. Niewątpliwie jednak nauczyciele - nowatorzy, którym nie wystarcza codzienność i tradycyjna dydaktyka, potrzebują prezentacji koncepcji innej szkoły, po to by z nowej teorii mieć możliwość ekstrapolacji własnej koncepcji.

Nauczyciele czerpią z wielu tradycji, z tego co w nich najlepsze. Po zapoznaniu się z innowacjami dydaktycznymi w świecie następuje ich ocena pod kątem przydatności dla własnej szkoły i ewentualnie wprowadzenie do praktyki, czyli jest to transformacja na własny użytek nowatorskich rozwiązań innych krajów w oparciu o dorobek dawnej i nowoczesnej myśli pedagogicznej stąd też krótka charakterystyka najbardziej znanych koncepcji w świecie i w Polsce, które wielu nauczycieli próbuje przełożyć na język polski i dydaktyki.

Nauczanie zorientowane na strefę najbliższego rozwoju - koncepcja Lwa Wygotskiego

Według Wygotskiego nauczanie jest siłą napędową rozwoju, ponieważ tworzy nowe struktury umysłowe i kształtuje wyższe procesy życia psychicznego. W swej koncepcji Wygotski wyraźnie określa rolę dorosłego jako nauczyciela dostarczającego dziecku kulturowych środków poznania. Nauczanie jest traktowane jako relacja między jednym dorosłym a jednym dzieckiem. Małe dziecko uczy sie tego, co jest zgodne z jego zainteresowaniami - uczy się według własnego programu. Dziecko w wieku szkolnym uczy się według programu nauczyciela i pod jego kierunkiem. Natomiast dziecko w wieku przedszkolnym przechodzi od uczenia się typu spontanicznego do uczenia się typu reaktywnego. Zadaniem nauczyciela jest zadbać o to, aby w wheku przedszkolnym dziecko "robiło to, co chce, ale chciało tego, czego chce jego wychowawca".

Dzieci uczą się posługiwać umiejętnościami i narzędziami przy pomocy i pod kierunkiem bardziej kompetentnych partnerów^. Zatem nauczycielem może być ktoś, kto więcej wie i więcej umie - dorosły lub bardziej kompetentny rówieśnik.

Aby wypracować najbardziej skuteczne strategie nauczania, konieczne jest określenie strefy najbliższego rozwoju, czyli ustalenie różnicy występującej między poziomem kompetencji, jaki ujawnia dziecko, kiedy wykonuje jakieś zadanie przy pomocy kogoś "wiedzącego więcej", a tym poziomem, jaki ujawnia, wykonując zadanie samodzielnie. Zdaniem Wygotskiego, określenie strefy najbliższego rozwoju dziecka ma ogromne znaczenie dla procesu nauczania. Pozwala bowiem oprzeć nauczanie nie na już dojrzałych funkcjach i właściwościach dziecka, ale na dojrzewających. Okres dojrzewania odpowiednich funkcji psychicznych jest najbardziej sprzyjającym, czyli optymalnym okresem dla nauczania.

Uczenie okolicznościowe - koncepcja Stefana Szumana

Uczenie się okolicznościowe odpowiada potrzebom dziecka jego ciekawości poznawczej chęci otrzymania różnych wyjaśnień od dorosłych . Tę myśl rozwinął S. Szuman tworząc koncepcję nauczania dzieci w wieku przedszkolnym „okolicznościowym nazywam ten system uczenia ponieważ w swej istocie polega on na umiejętnym korzystaniu z każdej nadarzającej się okoliczności , by dziecko powiadomić i poinformować o czymś co ono właśnie spostrzega i sobie uprzytamnia , ale czego jeszcze dokładnie nie zna lub nie bardzo rozumie i nie potrafi sobie wytłumaczyć i wyjaśnić” .