Zdjęcia 0175

Tadcus? \VilR«<

lOS    . .

. _f{7łldi któremu podlega jezioro, przebiega

troficzne. Proces. ^    przebiegu poza klimatem - „_aj.

z różną szybkością Na    _mjsy Jeziora głębokie, o str„.

większy wpływ ma^ksz‘ _{f f w} Której mogą egzystować rośliny

mych zboczach mają ‘ _{iczon v}' kort ta k t między strefą fotosyntezy

zakorzenione, ^oraJ^, . bardzo zwalniają proces eutrofizacji. ; cirniu rozkładu. Warunki tanie    .    ..... ...... ..... ........

......, .    , takie bardzo zwaimaj«?    v„u>.,

i sirof.., «w*£* ' „awrt ;.«iora o tej samej genezie i tym * °"^>wl> ?. '    . _sic różnić w chwili powstania cechami

snniYin

lickn hożwzględncm będę się różnić HS    Mii mor-

.i    nroces przekształcenia ich me pójdzie jedna-

E?sX Ale i identyczne misy je/Jemo mogą także zróżnicować

"i” dzięki przyczynom drugorzędnym, tak,,,, jak: osłon,ęcie od wmtrow. donice : odpływ wód. wielkość zlewni, rodzaj użytkowania gruntów sąsiednich przez człowieka ild. Te drugorzędne przyczyny mogę do. prowadzić jeziora do silnego zróżnicowania. Wynika to z nierównomiernego tempa przebiegu procesów biologicznych. W pierwszym okresie eutrofizacja następuje bardzo wolno aż do pewnego momentu, od którego szybkość procesu zaczyna gwałtownie wzrastać. W drugim okresie zmiany zachodzą o wiele szybciej, niż w pierwszym. O ile przeto z dwóch jezior jedno osiągnie ów moment przełomowy wcześniej, to w następnym okresie zmiany w obu jeziorach będą zachodzić z różną szybkością, co doprowadzi w pewnym etapie do zróżnicowania pierwotnie podobnych mis.

Można więc mówić o wieku bezwzględnym jeziora oraz o jego wieku „fizjologicznym". Obecne misy jezierne mają różny wiek fizjologiczny, a więc są bezpośrednio nieporównywalne. Zbiornik, który na skutek procesu starzenia się ma misę płaską i wyrównaną linie lirze Sową, może mieć identyczną genezę i wiek bezwzględny, jak jezioro, które zachowało cechy młodości i odznacza się pierwotnym urozmai cenieni kształtów. Oczywiście stwierdzenie to, jakkolwiek teoretyczni’' słuszne, w praktyce nie zawsze będzie stanowić ograniczenie przy sto sowamu morfologicznej metody porównawczej, gdyż niektóre charak

erystyczne cechy misy jezierne zachowują czasem bardzo długo (na przykład kształty rynien).

czesnvch    ^za*^em do wniosku, że analiza morfometryczna współ-

czv wszystkie !e7 °^rnVC' ^p,ZAVr,la nani rozstrzygnąć zagadnienia,

f;r^l! »’    "«*•'•»«. łych samych pro-

P-to    ^{,ypy irai0r}- Kon.cc.ne

- b mis jeziemych, względnie — jeśli

to zadanie jest zbyt trudne ewolucji niecek.

odtworzenie choćby fragmentaryczne

Rozważania z poprzedniego rozdziału doprowadzała dc «,„• u

f ^dl* ^powf“» ^n,ecki *"* TySinlenfey Sta £zy’ćnSS 1,1-ocesy. im krasowe. Również wielka    iaUlyrh t

każe wzuje poci nw.„ możliwotó innej gw*,    d, jezior.

i niektórych istniejących dzisiaj.

iż nic można z$ Sawickim : W o 11 o s o w i c z e m uważać wszystkich istniejących «!/■• r. _Jr

za pozostałości po wielkim zbiornku wodnym. Jednak zbiornik tak’ ;‘s«nia« niegdyś na terenie Pojezierza. Podłoże terenu, w którym występu; • większość jezior, budują utwory wodne piaszczysto-ilaste. 1. e n c •• wic/ podobne utwory za Bugiem uważał za głacjalne. względnie częściowo za interglacjalne, a w partiach stropowych za hołocenskie Piaski i ił-Pojezierza Lęczyńsko-Wiodawskiego skłonny jestem uważać za plejsto ceńskie. Wiek holoceński wydaje się niemożliwy do przyjęcia, choćby dlatego, że nie widzę czynnika, który mógłby spowodować w tym terenie akumulację kilkumetrowej miąższości utworów w postglacjale. Poza tym piaski górnych warstw wykazują niejednokrotnie obróbkę wiatrową, typową dla klimatu periglacjałnego. w nielicznych zaś od krywkach, istniejących w piaskach Pojezierza, spotyka się niekiedy — słabo zresztą rozwinięte — deformacje mrozowe.

Czy utwory te są glacjalne, czy interglacjalne? przypuszczalnie i takie i takie. Lilpop (29) stwierdzi! na omawianym obszarze istnienie jeziorzyska interglacjalnego. Iły z resztkami organicznymi, znajdowane w profilach wiertniczych, mogą być również interglacjalne. Drobno przewarstwowane ily i piask* są zaś zapewne pochodzenia gla-

cjalnego.

Prawdopodobnie jeziorzysko, które rozlewało się na terenie dzisiejszego Pojezierza, trwało przez dłuższy okres plejstocenu, obejmujący co najmniej ostatni interglacjal lub jego część i częśc. względnie calv następuv glacjal. Nie jest wykluczone jednak, że rwanie tego jeziora, czy szeregu jezior było jeszcze dłuższe. Prze/ tak dług. okres ulegało jezioro przemianom, które odzwierciedla zmienność osado*. Jezioro musiało spłynąć, rozdzielając się na szen g i'’>^{u k l}-Przypuszczenie opieram na tym, że ut\vor\ p..iszcz> L. i darni wód oligotroficznych, czyli jezioro nie przeszło normalnego pro-