19221 Zdjęcie0245 (8)

**Ł

gruczołów mg w trzonie. Tylko w nieznacznym stopniu podlega ona zmianom cyklicznym.

Najgrubszą częścią ściany cieśni, podobnie jak w trzonie, jest błona mięśniowa.

Szyjka macicy. Szyjka macicy jest dolną częścią narządu, która wnika do pochwy. Szyjka różni się znacznie budową histologiczną od trzonu. Różnice dotyczą zarówno błony śluzowej, jak i błony mięśniowej.

Błona śluzowa szyjki charakteryzuje się pofałdowaną powierzchnią. Występują na niej tzw. fałdy pierzaste (plicae palmatae). Pokryta jest nabłonkiem jednowarstwowym' walcowatym, w którym występują głównie komórki wy-dzielnicze i tylko nieliczne komórki urzęsione.

Nabłonek jednowarstwowy walcowaty pokrywający błonę śluzową szyjki przechodzi w części pochwowej, w ujściu zewnętrznym (orificium extemum) kanału szyjki w nierogowaciejący nabłonek wielowarstwowy plaski pochwy.

Nabłonek powierzchniowy szyjki wnikając w kierunku blaszki właściwej błony śluzowej wytwarza duże, rozgałęzione, cewkowe gruczoły szyjki macicy (glandula cer-nlcalts uterf).

Komórki nabłonka wyścielającego gruczoły podlegają cyklicznym zmianom budowy zależnym od wpływu wydzielanych przez jajnik żeńskich hormonów płciowych. Zmiany dotyczą również właściwości fizykochemicznych wytwarzanego przez te komórki śluzu.

W początkowym okresie cyklu płciowego, gdy stężenie wydzielanych przez jajnik estrogenów jest niewielkie, komórki nabłonka gruczołów szyjki zawierają leżące u podstawy jądro komórkowe. W szczytowej części cytoplazmy tych komórek występuje duża ilość wytworzonych substancji śluzowych. W miarę zwiększania sięstężenia estrogenów jądro zajmuje część środkową komórki, a śluz jest uwalniany do światła gruczołów. Występujące w drugiej połowie cyklu płciowego zmniejszenie stężenia estrogenów i zwiększenie stężenia progesteronu prowadzi do odwrócenia zmian. Stopniowo komórki zaczynają przyjmować wygląd komórek będących w początkowym okresie cyklu.

W okresie gdy stężenie estrogenów jest największe (tuż przed owulacją), gruczoły szyjki macicy wydzielają najwięcej śluzu. Ma on dużą lepkość, elastyczność oraz jest najbardziej uwodniony. Pobrany w tym okresie i umieszczony na szkiełku podstawowym, po wyschnięciu tworzy charakterystyczny wzór przypominający liście paproci. Zależne od wpływu żeńskich hormonów płciowych zmiany właściwości śluzu szyjkowego stanowią podstawę jednego z pomocniczych testów oceny przebiegu faz cyklu płciowego.

Niekiedy odcinki wyprowadzające śluz z gruczołów do kanału szyjki macicy ulegają zamknięciu. Wówczas w gruczole zbiera się wydzielina, co może prowadzić do powstania pęcherzyków szyjkowych (uesiculae ceruicales), nazywanych także pęcherzykami lub cystami Nabotha.

Blaszka właściwa błony śluzowej szyjki macicy zbudowana jest z tkanki łącznej zawierającej dużą liczbę włókien kolagenowych, pojedyncze włókna sprężyste oraz liczne konÓf&ipJctórymi są głównie fibroblasty.

Błona śluzowa szyjki macicy nie ulega w cyklu płciowym złuszczeniu. Spowodowane jest to brakiem tętnic spiralnych, które jak już wspomniano są wrażliwe na zmiany stężenia estrogenów i progesteronu.

Błona mięśniowa w szyjce macicy jest cieńsza niż w trzonie. Występuje w niej duża ilość elementów łącznotkan-kowych. Tkanka łączna leżąca między komórkami mięśniowymi zawiera szczególnie liczne włókna kolagenowe i bardzo małą liczbę włókien sprężystych. Taka budowa

błony mięśniowej szyjki powoduje, że ta część macicy jest obdarzona jedynie słabymi zdolnościami skurczowymi W czasie porodu szyjka macicy ulega zwiotczeniu. Powoduje to między innymi działanie relaksyny, wydzielanej przez komórki luteinowe właściwe ciałka żółtego ciążowego.

22.2.3.5.

Unaczynienie i unerwienie macicy

Tętnice. Krew doprowadzana jest przez tętnice maciczne. Oddają one odgałęzienia, tętnice łukowate, które układają się w warstwie naczyniowej błony mięśniowej. Od tętnic łukowatych odchodzą naczynia dążące w kierunku Mony śluzowej. Odgałęzienia te nazywane są promienistymi. Po wniknięciu do błony śluzowej tworzą/one tętnice spiralne, biegnące do warstwy czynnościowej endometrium. Górne odcinki tętnic spiralnych są silnie poskręcane. Od dolnych, nicskręconych części tętnic spiralnych odchodzą tętnice proste, zaopatrujące w krew warstwę podstawną błony śluzowej. Tętnice proste nie są wrażliwe na zmiany stężenia estrogenów i progesteronu.

Zarówno od tętnic spiralnych, jak i od tętnic prostych odchodzą tętniczki, które przechodzą następnie w naczynia włosowate. Są one szczególnie liczne w powierzchniowych warstwach błony śluzowej.

Żyły. Liczne naczynia żylne o małym przekroju wytwarzają sieć, rozbudowaną szczególnie silnie w błonie śluzowej, a także w warstwie naczyniowej błony mięśniowej. Na pograniczu błony śluzowej i błony mięśniowej formowany jest splot żylny. Naczynia uchodzą następnie do żylnego splotu macicznego i stąd do żył macicznych.

Naczynia chłonne. We wszystkich warstwach ściany macicy występują liczne naczynia chłonne. Tworzą one gęstą sieć w błonie śluzowej, błonie mięśniowej oraz błonie surowiczej.

Naczynia chłonne przebiegają w sąsiedztwie naczyń krwionośnych.

Nerwy. Do macicy docierają nerwy układu autonomiczr nego. Unerwienie pochodzi ze splotu raaciczno-pochwowe* go oraz II —IV nerwu krzyżowego. Nerwy poprzez więza-dło szerokie macicy wnikają do błony surowiczej* a stąd podążają następnie do błony mięśniowej tworząc w niej gęstą sieć. Liczne zakończenia nerwowe obserwuje się w sąsiedztwie komórek mięśniowych gładkich i naczyń krwionośnych. Z błony mięśniowej odgałęzienia nerwów przechodzą do błony śluzowej. Część z nich znajduje się blisko gruczołów.

' Nerwy czuciowe macicy dochodzą do 1—3 segmentu lędźwiowego rdzenia kręgowego.

22.2.3.6.

Fizjologiczne znaczenie macicy

Macica jest miejscem aktywnych zmian związanych z cyklem płciowym. Jest również narządem, który ma za zadanie stworzenie odpowiednich warunków dla prawidłowego zagnieżdżenia i rozwoju zarodka.

Stwarza ona również odpowiednie środowisko oraz zapewnia prawidłowe funkcjonowanie niektórych mechanizmów związanych z ruchem plemników w czasie ich wędrówki w kierunku jajowodu. Macica jest także narzą-

774