60068

c) obrona musi być konieczna naruszenie dobra napastnika dozwolone jest tylko w takim stopniu, w jakim jest to konieczne dla skutecznego odparcia napaści z jego strony.

PRZEKROCZENIE GRANIC OBRONY KONIECZNEJ ( EKSCES EKSTENSYWNY )

Sad:

a)    w razie przekroczenia granic obrony koniecznej, w szczególności gdy sprawca zastosował sposób obrony niewspółmierny do niebezpieczeństwa zamachu, fakultatywnie,

- nadzwyczajne złagodzenie kary, odstąpić od jej wymierzenia

b)    jeśli przekroczenie granic obrony koniecznej było wynikiem strachu lub wzburzenia usprawiedliwionego okolicznościami zamachu obligatoryjnie:

odstępuje od wymierzenia kary.

Obrona konieczna nie wymaga równości środków, ale należy używać ich z umiarem. Nożem wystarczy dźgnąć w kończynę, a nie w^r serce.

Taki obrońca popełnia zwykle przestępstwo, nie ma przestępstwa "przekroczenia granic obrony koniecznej". Prawidłowa formula brzmiałaby "popełnia przestępstwo zabójstwa w' wyniku przekroczenia granic obrony koniecznej".

Przykład: w 1967 studenci tego uniwersytetu i wydziału zgromadzili się przed Biblioteką Uniwersytecką, skandowali "żądamy demokracji i prawdy w^t gazetach". Uznano, że jest to bezprawny zamach i rzeczywisty na porządek publiczny. Sprawcy odmówili podporządkowania się poleceniom rozejścia się nadawanego mikrofonem MO. Autobusem przywieziono zatem aktyw partyjny, wyposażony w środki przymusu bezpośredniego, aby rozpędzić zgromadzonych. Na autobusach była tabliczka z napisem "Wycieczka". Problem prawny- kim był aktyw partyjny? Ustawodaw^Tca znalazł odpowiedź: "działa obronie koniecznej ten, kto działa w obronie ładu i porządku publicznego, choćby nawet nie należało to do jego obowiązków służbowych. Taki przepis znalazł się w^t kk z 1969 i przetrwał praktycznie do 1997.

Problem granic, w których dozwolone jest uczynienie uszczerbku czy nawet unicestwienie dóbr napastnika wypływa, gdy rozważymy, jakie dobra napastnika mogą być naruszone, jeżeli zamach skierowane jest na mienie. Co prawo dozwala, by uczynić napastnikowi w obronie? Problematyka ta wypływa często w^T praktyce wymiaru sprawiedliwości.

Przykład: Sprawcy weszli do ogrodu, w którym rosły' choinki, jeden z nich miał 20- centymetrowy nóż. Właściciel zmusił spraw'ców do ucieczki, odebrał nóż i zadał dos nożem napastnikowi, gdy ten uciekał, powodując śmierć napastnika. Wczoraj rozstrzygnięty został ogólnopolski konkurs na akt oskarżenia w tej sprawie. Wszystkie zawierały tezę, według której przekroczono granice obrony koniecznej- do ekscesu ekstensywnego. Żaden nic podzielał tezy', w^rg której mieścił się ten stan w granicach obrony koniecznej.

Czy' właściciel mógłby powołać się na obronę konieczną przy założeniu, że nic bronił mienia? A jeśli nic byk) innego sposobu? Np. ogrodnik niezdolny do biegania strzelił do dziecka, które kradło z sadu kilka jabłek. Ogrodnik nie był w stanic odebrać łupu. Strzał był jedynym sposobem ochrony mienia. Makarewicz pisał, że stwierdzenie, iż ogrodnik działał w granicach ustawowego dozwolenia sprzeciwiałoby się ludzkości.