57700

Obrona musi być konieczna, co oznacza jej niezbędność dla odparcia zamachu, aby zwłoka albo powstrzymywanie się od podjęcia akcji obronnej nie prowadziły do zwiększenia zagrożenia lub unicestwienia dobra.

Odpierający zamach musi działać w celu jego odparcia, co zakłada świadomość zamachu i wolę obrony zaatakowanego dobra.

Obrona może dotyczyć ataku na dobro własne (obrona własna) jak i dobro innej osoby (tzw. pomoc konieczna). Działanie musi być skierowane przeciwko napastnikowi, a nie osobie trzeciej, gdyż traci ono wtedy charakter obrony koniecznej.

Zasada umiarkowania obrony wynika z regulacji dotyczącej przekroczenia jej granic, gdy sposób obrony jest niewspółmierny do niebezpieczeństwa zamachu art. 25 § 2 KK. Niebezpieczeństwo zamachu determinuje zarówno charakter i wartość dobra, intensywność zamachu i używane przez napastnika środki, jego przewaga nad napadniętym, element zaskoczenia, okoliczności zamachu i dynamika przebiegu. Osoba napadnięta ma prawo do skutecznej obrony i wolno jej użyć wszelkich dostępnych środków niezbędnych do odparcia zamachu, w tym także niebezpiecznego narzędzia.

Niebezpieczeństwo należy oceniać w chwili jego wystąpienia i w związku z jego przebiegiem. Nie należy się sugerować skutkami obrony.

Prawo do obrony przysługuje każdemu, kto odpiera bezpośredni, bezprawny zamach.

Za przekroczenie należy uznać użycie nadmiernych środków lub sposobów obrony w sytuacji, gdy można było odeprzeć zamach za pomocą równie skutecznych, ale mniej niebezpiecznych środków czy sposobów - eksces intensywny.

Przekroczenie granic polegać może na niewspółczesności tzn. na podjęciu działań obronnych w momencie, gdy zamach nie wszedł jeszcze w stadium bezpośredniego zagrożenia (defensio antecedens) albo zagrożenie takie już ustąpiło (defensio subseąuens).

Czyn będący rezultatem przekroczenia granic w postaci niewspółmierności lub niewspółczesności obrony jest przestępstwem uprzywilejowanym, sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary, a nawet odstąpić od jej wymierzenia. Obligatoryjnie jeżeli przekroczenie było wynikiem strachu lub wzburzenia usprawiedliwionego okolicznościami zamachu i pozostającymi w związku z okolicznościami, które je wywołały.

Konieczna jest wówczas gdy użyte środki obronne mieszczą się w granicach rzeczywistej potrzeby, nie musi być zachowana proporcja dóbr, ale musi być zachowana proporcja sposobu obrony do niebezpieczeństwa zamachu, proporcja środków. W stosunku do obrony koniecznej nie stosuje się zasady subsydiarności.

W razie przekroczenia granic obrony koniecznej mamy do czynienia z zachowaniem przestępnym - 2 przypadki - eksces intensywny i ekstensywny - to popełnienie przestępstwa musi spełniać cechy przestępstwa - zamiar, świadomość wystąpienia skutków

Intensywny - sposób, środki zastosowane w obronie są zbyt niewspółmierne do intensywności zamachu

Ekstensywny - prowadzi do braku synchronizacji w czasie między zamachem a obroną