zagadnienia egzaminacyjne z teorii literatury (179)

0 Narrator wszystkowiedzący - opowiada wydarzenia całkowicie z zewnątrz i sprawia wrażenie jakby wszystko o wszystkich wiedział i był w stanie w każdej chwili wniknąć w najtajniejsze obszary psychiki wszystkich bohaterów występujących w dziele. Narrator taki nie pojawia się w akcji dzieła nawet na moment. O takim narratorze czasami mówi się, że funkcjonuje "z pozycji Pana Boga". Tego rodzaju narrator jest charakterystyczny dla powieści klasycznej.

a Narrator świadek - opowiada zdarzenia z zewnątrz, ale w takiej formie w jakiej mógłby to robić naoczny świadek. Często się zdarza, że narrator taki jest wpleciony na drugim planie w akcję dzieła.

0 Narrator bezpośredni - jest on zwykle jedną z głównych, lub nawet najważniejszą postacią występującą w dziele i opowiada swoją historię w pierwszej osobie, tak jakby widział ją własnymi oczami.

Autor - osoba, która stworzyła, współtworzyła lub zapoczątkowała tworzenie dzieła (w szczególności pisanego).

7. Symbol - znak, pojecie lub zespół poleć użytych dla oznaczenia innego przedmiotu. Interpretacja symbolu jest albo konwencjonalna (wynika z doraźnej umowy, z praktyki życiowej, z tradycji literackiej) albo dopuszcza wieloznaczność j.dowolność, co jest częste w twórczości artystycznej (np. symbolem jest Chochoł w Weselu Wyspiańskiego).

Porównanie homeryckie - Porównanie homeryckie to rodzaj porównania poetyckiego, które jest bardzo rozbudowane i stanowi pewną samodzielną całość wobec reszty utworu. Mimo że porównania homerowe pochodzą ze starożytnej poezji epickiej, występują także w liryce i epice pisanej prozą. W literaturze współczesnej pojawiają się o wiele rzadziej niż w literaturze dawnej. Jak każde porównanie, porównanie homeryckie składa się w z dwóch członów - drugi z nich (następujący po spójniku jak, juko, jak gdyby itp.) jest w porównaniu homeryckim obszernym, rozwiniętym obrazem, często stanowiącym samodzielny epizod fabuły utworu o dygresyjnym charakterze. Charakterystyczną cechą porównania homeryckiego jest także to. że niejednokrotnie przedstawia ono zachowania ludzi (lub, rzadziej, czynności przedmiotów) w zestawieniu z zachowaniami zwierząt lub zjawiskami przyrodniczymi.

Jak dzik otoczony broni się białymi kłami i tnie zajadło psiarnię, tak ów tabor wśród chmary tatarskiej bronił się z rozpaczą i nadzieją, że z obozu pomoc większa od Wierszu! i owej im przyjdzie

Ogniem i mieczem

8. Interakcyjna teoria metafory - metaforę spotykamy wówczas. gd> współdziałają dwie myśli dotyczące rzeczy różnych, opierając sic na pojedynczym słowie lub zwrocie, a ich znaczenie jest wynikiem tego współdziałania. Np. człowiek człowiekowi wilkiem.

Kompozycja cyfrowa -

v Sylabizm względny - system wersyfikacyjny oparty na mniej więcej stałej stałej liczbie sylab w wersie, nie zawsze rygorystycznie przestrzegający stałego miejsca średniówki oraz uporządkowania akcentów w klauzuli i przed średniówką.

Substytucyjna teoria metafory utrwalona została przez dziedzictwo klasycznej retoryki i poetyki. W myśl jej założeń m. jest celową dewiacją, artystycznym