Łacina 2

8

SKRÓTY NAJCZĘŚCIEJ SPOTYKANYCH IMION WŁASNYCH

A. - Aulus App. - Appius C.    - Caius (Gaius) Cn. - Gnaeus D.    - Decimus L.    - Lucius M.    - Marcus M. - Manius

P.    - Publius Q.    - Quinlus R.    - Rufus Ser. - Servius Sex. (S.) - Sextus Sp. - Spurius T. - Titus Ti. (Tib.) - Tiberius

Część I

WIADOMOŚCI WSTĘPNE Alfabet

Alfabet łaciński, który Rzymianie przyjęli od Greków z południowej Italii, jest podstawą wszystkich alfabetów zachodnioeuropejskich. W ciągu wieków uległ niewielkim zmianom; obecnie zawiera 24 litery.

abcdefghiklmnopqrstuvxyz

ABCDEFGHIKLMNOPQRSTUVXYZ

Czytamy je tak samo jak w języku polskim. Głoski dzielą się na:

1)    samogłoski (vocales): a, e, i, o, u, y,

2)    dwugłoski (diphtongi): ae, oe, au. eu,

3)    spółgłoski (consonantes).

Ae wymawiamy jak e, jednak raczej jak niemieckie a, np. praemium, saepe.

Oe wymawia się jak niemieckie ó, np. moenia, Joedus, Poeni.

Jeśli w pewnych wyrazach ma się wymawiać każdą samogłoskę z osobna, to nad drugą stawia się dwie kropki, tzw. rozdzielnik (trema), np. poeta, coerceo, aer.

Podwójnymi spółgłoskami są: x (powstałe z cs, gs, qs) i z (ds, ts). Z oraz y występują tylko w wyrazach pochodzenia greckiego.

Wymowa

W wymawianiu łaciny każdy naród stosuje się do zasad swego języka: nic potrafimy bowiem odtworzyć dokładnie wymowy łacińskiej w starożytności. Wymowa ta zresztą zmieniała się, inna była łacina archaiczna, inna klasyczna, jeszcze inna okresu cesarstwa rzymskiego. Wymowa polska bardziej zbliżona jest w oddawaniu dźwięków do sposobu Rzymian, niż wymowa francuska i angielska, a nawet niemiecka i włoska, nie jest jednak wolna od błędów. Zachowujemy następujące prawidłowości oparte na tradycji:

i przed samogłoskami brzmi jak j, o ile samogłoska nie należy do następnej zgłoski: iustus, iam, maior.

u - brzmi jak w po q, ng, s z następującą samogłoską, jeżeli należy do jednej zgłoski, nie dwóch: aqua, lingua, sua-vis, ale: su-us, su-a.